Operacja Compass

źródło:wikipedia, włoscy jeńcy (operacja compass)

Operacja "Kompas" była pierwszą dużą aliancką operacją wojskową w ramach Kampanii Pustyni Zachodniej w latach  1940-1943 podczas II wojny światowej . Siły brytyjskie, indyjskie, Wspólnoty Narodów i Aliantów zaatakowały siły włoskie 10. Armii (marszałek Rodolfo Graziani) w zachodnim Egipcie i Cyrenajce, wschodniej prowincji Libii, od grudnia 1940 r. Do lutego 1941 r. Siły Western Desert Force ( generał-porucznik Richard O'Connor ) z około 36 000 żołnierzy, wyszły z Mersa Matruhw Egipcie w pięciodniowej wyprawie na pozycje włoskiej 10 armii (marszałek Rodolfo Graziani ), która miała około 150 000 ludzi na ufortyfikowanych stanowiskach wokół Sidi Barrani i Cyrenejki.

WDF (Western Desert Force) szybko pokonała Włochów na swoich ufortyfikowanych pozycjach, pod Sidi Barrani, a Brytyjczycy wykorzystali swój sukces, wypierając resztę 10. Armii z Egiptu i zdobywając porty wzdłuż wybrzeża Libii. 10 Armia została odcięta, wycofując się w kierunku Tripolitanii i pokonana w bitwie pod Beda Fomm, a resztki armii ścigano do El Agheila nad Zatoką Sirte.

Brytyjczycy przejęli 138 000 jeńców włoskich i libijskich, setki czołgów, ponad 1000 sztuk broni i wiele samolotów, a straty WDF to 1900 ludzi zabitych i rannych, około 10 procent piechoty. Brytyjczycy nie byli w stanie kontynuować walki poza El Agheila, z powodu zużycia i rozbicia pojazdów oraz dywersji, począwszy od marca 1941 roku. Oraz z powodu przesunięcia najlepiej wyposażonych jednostek do kampanii greckiej w operacji Luster.

Po włoskim ataku, Wavell nakazał dowódcy brytyjskich oddziałów wojskowych w Egipcie, generałowi  Sir Henry Maitlandowi Wilsonowi, zaplanować ograniczoną operację, aby odepchnąć Włochów. Operacja Compass, z powodów administracyjnych, była pierwotnie planowana jako pięciodniowa wyprawa, ale rozważano dalszą operację, aby wykorzystać sukces. W dniu 28 listopada Wavell napisał do Wilsona, że:

„Nie żywię ekstrawaganckich nadziei na tę operację, ale chcę się upewnić, że jeśli pojawi się wielka szansa, przygotujemy się moralnie, psychicznie i administracyjnie, aby w pełni ją wykorzystać.

-  Wavell”

Siódma Grupa Wsparcia miała obserwować włoskie obozy na skarpie wokół Sofafi, aby zapobiec ingerencji garnizonów, podczas gdy reszta dywizji i 4 dywizja indyjska przeszła przez lukę Sofafi-Nibeiwa. Indyjska brygada i czołgi piechoty 7 Królewskiego Pułku Pancernego (7 RTR) zaatakowałyby Nibieiwe od zachodu, gdy 7 Dywizja Pancerna ochraniała swoją północną flankę. Po zdobyciu Nibieiwy druga indyjska brygada i 7 RTR zaatakują Tummarów. Selby Force (trzecia batalion Coldstream Guards plus część artylerii) z garnizonu Matruh miała powstrzymać obóz wroga w Maktila na wybrzeżu, a Royal Navy zbombarduje Maktilę i Sidi Barrani. Przygotowania były utrzymywane w tajemnicy i tylko nieliczni oficerowie wiedzieli podczas ćwiczeń odbywających się w dniach 25-26 listopada, że cele wytyczone w pobliżu Matruh były replikami Nibeiwa i Tummar, żołnierzom powiedziano również, że drugie ćwiczenie ma nastąpić i nie wiedzieli, że operacja była prawdziwa do 7 grudnia, kiedy przybyli do swoich punktów wyjściowych.

Pod koniec 8 grudnia włoski samolot zwiadowczy poinformował, że atak na Maktilę i Nibieiwe jest nieuchronny, ale Maletti nie został o tym poinformowany. 9 grudnia 1 libijska dywizja Sibelle była w Maktila, a druga libijska dywizja Pescatori była w Tummar. Grupa Maletti była w Nibiewa, a czwarta dywizja Blackshirt  i główna kwatera Korpusu Libijskiego były w Sidi Barrani. 63. Dywizja Piechoty Cirene i główna kwatera XXI Korpusu znajdowały się w Sofafi, a 64 Dywizja Piechoty Catanzaro była w Buq Buq.

Siedziba XXIII Korpusu i 2 Dywizja Blackshirt znajdowały się odpowiednio w Sollum i Halfaya Pass, a 62 Dywizja Piechoty Marmarica była w Sidi Omar, na południe od Sollum. Berti był na zwolnieniu lekarskim, a Gariboldi z 1 Dywizją i z sztabem 10 Armii, wrócili do Bardii. (Do czasu, gdy Berti przybył do Libii, tak samo Brytyjczycy.)

Początek operacji „Compass”

Operacja Compass (Bitwa o Marmaricę) rozpoczęła się w nocy z 7 na 8 grudnia. Western Desert Force z 7 dywizją pancerną, 4 dywizją indyjską i 16 Brygadą Piechoty posunęły się 113 km do przodu. RAF dokonał ataków na włoskie lotniska i zniszczył lub uszkodził 29 samolotów na ziemi. Selby Force z 1800 żołnierzami (maksimum, dla którego można było znaleźć transport), wyruszył z Matruh, ustawił brygadę manekinów na pustyni i osiągnął pozycję na południowy wschód od Maktili przed świtem 9 grudnia. Maktila została zbombardowana przez monitor HMS Terror i kanonierkę HMS Aphis, Sidi Barrani został ostrzelany przez kanonierkę HMS Ladybird.

Działania w ramach operacji „Compass”

·         Bitwa pod Nibeiwa : grudzień 1940

·         Bitwa nad Sidi Barrani : grudzień 1940

·         Oblężenie of Giarabub : grudzień 1940 - marzec 1941

·         Bitwa pod Bardią : styczeń 1941 r

·         Bitwa pod Mechili : styczeń 1941

·         Zdobycie Kufra : styczeń 1941 - marzec 1941

·         Bitwa o Beda Fomm : luty 1941

Tagi: Operacja Compass, Historia II Wojny Światowej, Działania w Afryce Północnej,