Konferencje Gestapo-NKWD

Konferencje Gestapo-NKWD

Konferencje Gestapo-NKWD były serią tajnych spotkań policyjnych zorganizowanych pod koniec 1939 roku i na początku 1940 roku przez niemieckich i sowieckich urzędników po wspólnej inwazji na Polskę. Celem tych spotkań było umożliwienie niemieckim i radzieckim siłom bezpieczeństwa, w tym odpowiednio Gestapo i NKWD, dzielenia się informacjami na temat ich równoległych operacji przeciw polskiemu oporowi w okupowanej Polsce. Pomimo różnic w innych sprawach, zarówno Heinrich Himmler, jak i Ławrientij Beria mieli wspólne cele w odniesieniu do losów Polski. Znane konferencje poświęcone były koordynacji planów wspólnego niszczenia polskiej narodowości oraz omawianiu sposobów radzenia sobie z polskim oporem w czasie II wojny światowej.



Z czterech konferencji trzecia odbyła się w słynnym uzdrowisku w Zakopanem w Tatrach, to jest najbardziej zapamiętana, jako konferencja w Zakopanem. Od strony radzieckiej w zebraniach uczestniczyło kilku wyższych oficerów tajnej policji NKWD, a niemieccy gospodarze zapewnili grupę ekspertów z Gestapo.

Po podpisaniu paktu Ribbentrop-Mołotow 23 sierpnia 1939 roku Niemcy zaatakowały Polskę 1 września, a Związek Radziecki najechał Polskę 17 września, co spowodowało okupację Polski przez Sowietów i nazistowskie Niemcy.

Pierwsza konferencja

Pierwsze spotkanie Gestapo-NKWD odbyło się podobno 27 września 1939 roku w Brześciu nad Bugiem, podczas gdy niektóre jednostki Wojska Polskiego wciąż walczyły, co skutkowało masowym internowaniem żołnierzy i ich pozasądowymi rozstrzelaniami na linii Curzona. Zarówno Gestapo, jak i NKWD oczekiwały pojawienia się polskiego ruchu oporu i omówiły sposoby radzenia sobie z potajemnymi działaniami Polaków. Bezpośrednio po spotkaniu radzieckie NKWD rozpoczęło zbieranie danych, które doprowadziły do zbrodni katyńskiej dokonanej wiosną 1940 roku.

Druga konferencja

Spotkanie to odbyło się w listopadzie 1939 roku, prawdopodobnie w Przemyślu, podzielonym na strefy okupacyjne niemiecką i sowiecką w okresie od września 1939 do czerwca 1941. Oprócz rozmów na temat walki z polskim ruchem oporu, Sowieci i Niemcy omówili sposoby wymiany polskich jeńców wojennych. Rozpoczęły się także pierwsze dyskusje na temat okupacji Polski. Niektórzy historycy twierdzą, że to spotkanie miało miejsce we Lwowie. Twierdzono również, że spotkanie odbyło się w grudniu.

Trzecia konferencja

Ta jest najbardziej znana, a odbyła się w Zakopanem, począwszy od dnia 20 lutego 1940 roku w willi „Pan Tadeusz”. Stronę niemiecką reprezentował Adolf Eichmann i urzędnik Zimmermann, który później został szefem radomskiego dystryktu w Generalnym Gubernatorstwie. Na czele delegacji radzieckiej stanął Grigorij Litwinow i - między innymi - Rita Zimmermann (dyrektor kopalni złota w Kołymie ) i człowiek o imieniu Eichmans, twórca skutecznego sposobu zabijania z tyłu głowy.

Według różnych źródeł, jednym z wyników tej konferencji był niemiecki plan Ausserordentliche Befriedungsaktion (patrz: Akcja AB zniszczenie polskiej inteligencji ), eliminacja krakowskiej inteligencji Sonderaktion Krakau i sowiecka zbrodnia katyńska. W książce Stalin: Breaker of Nations, brytyjski historyk Robert Conquest stwierdził: "śmiertelny horror cierpiący z powodu wielu milionów niewinnych narodów żydowskich, słowiańskich i innych narodów europejskich w wyniku tego spotkania złych umysłów jest niezatartym plamą na historii i integralności zachodniej cywilizacji, ze wszystkimi jej humanitarnymi pretensjami". Również profesor George Watson z Cambridge University podsumował swoją "próbę o Holokaust"? komentarzem (czerwiec 1981 r.), że na tej konferencji rozstrzygnięto los internowanych polskich oficerów. Jest to jednak kwestionowane przez innych historyków, którzy wskazują, że nie ma żadnych dokumentów potwierdzających jakąkolwiek współpracę w tej sprawie, że istniejąca radziecka dokumentacja rzeczywiście sprawia, że taka współpraca jest nieprawdopodobna i że rozsądnie jest powiedzieć, że Niemcy nie wiedzieli o Katyniu, aż do znalezienia zwłok.

Czwarta konferencja

Czwarte i ostatnie spotkanie odbyło się w marcu 1940 roku w Krakowie (według niektórych historyków była to część konferencji zakopiańskiej). Wydarzenie to opisał generał Tadeusz Bór-Komorowski, dowódca Armii Krajowej w swojej książce "Armia Podziemna". W nim opisuje, jak do Krakowa przybyła specjalna delegacja NKWD, która miała przedyskutować z Gestapo, jak działać przeciwko polskiemu ruchowi oporu. Rozmowy trwały kilka tygodni.

Opis Bora-Komorowskiego jest zakwestionowany przez rosyjskiego historyka Olega Vishlyova, który twierdzi, bazując na oryginalnych, bardzo podejrzanych dokumentach sowieckich, że konferencja nie była pomiędzy NKWD a gestapo, ale między sowieckimi i niemieckimi komisjami zajmującymi się uchodźcami na obu okupowanych terytoriach oraz że tematem dyskusji była rzekomo "wymiana uchodźców". Według tego autora konferencja nie miała nic wspólnego z represjami przeciwko Polakom ani z masakrą katyńską. Tymczasem niektórzy historycy (w tym Wojciech Materski) zwracają uwagę, że istnieją wyraźne dowody na tajne operacje zbrodni prowadzone przez siły radzieckie i niemieckie w 1939 - 40 roku w całej okupowanej Polsce, jednak nie ma dowodów na bezpośredni związek między NKWD a masakrami więźniów i niemieckiej AB-Aktion w Polsce, która doprowadziła do masakry kilku tysięcy wybitnych Polaków w tym samym czasie.