Działo samobieżne SU-76

Działo samobieżne SU-76

Działania na froncie rosyjskim w 1941 roku ujawniły wkrótce, że radzieckie lekkie czołgi, takie jak T-60 i nowszy T-70 (wiele tysięcy wyprodukowanych przed niemiecką inwazją) były praktycznie bezużyteczne na polu bitwy. Dlatego postanowiono połączyć podwozie czołgu T-70, z doskonałymi działami ZIS-3 i ZIS-76, aby stworzyć mobilną broń przeciwpancerną, aby zwiększyć siłę rażenia sowieckich formacji pancernych.

Rosyjski lekki czołg T-60

Rosyjski lekki czołg T-60

Jednocześnie z czołgami T-34 i KW na uzbrojenie Armii Czerwonej, decyzją Komitetu Obrony z 19 grudnia 1939 roku (wszedł lekki czołg pływający T-40). Nie był on pierwszym pływającym wozem bojowym, skonstruowanym i produkowanym w ZSRR. Jeszcze w 1932 roku do jednostek zaczęły docierać pierwsze seryjnie produkowane czołgi pływające T-37, których ulepszona wersja, występująca pod oznaczeniem T-37A, była wytwarzana w latach 1933 - 1936.

Rosyjski ciężki czołg KW

Rosyjski ciężki czołg KW

Do grona sławnych radzieckich czołgów z lat II wojny światowej należał obok T-34 i IS-2 również ciężki czołg typu KW („Klim Woroszyłow"). Charakteryzował się on silnym uzbrojeniem oraz niespotykanym dotąd opancerzeniem. Potrzeba jego zbudowania zrodziła się w wyniku analizy doświadczeń wyniesionych z wojny w Hiszpanii, kiedy przeciwko uczestniczącym tam wozom bojowym zastosowano szybkostrzelne armaty przeciwpancerne o kalibrze 20-47 mm.

Samochód pancerny Sd.Kfz.263

Samochód pancerny Sd.Kfz.263

Prace nad wyprodukowaniem następcy niemieckiego ciężkiego samochodu pancernego Sd.Kb.231 6x4 trwały już od 1934 roku W trakcie długich prób zdecydowano się na rozpoczęcie produkcji ciężkiego samochodu pancernego Sd Kfz.231 z 4 osiami, z których każda była napędzana.

W 1937 roku wprowadzono do produkcji seryjnej pojazd Sd Kfz.231 „8-Rad . który stał się bazą do produkcji całej serii innych pojazdów na jego podwoziu, w tym samochodu pancernego Sd.Kfz.232. wozu dowodzenia Sd.Kfz.263. działa samobieżnego Sd.Kfz.233. Produkcję pojazdów zakończono w październiku 1942 roku po wyprodukowaniu 1235 pojazdów wszystkich wersji.

Sd.Kfz. 250/3 „Greif”

Sd.Kfz. 250/3 „Greif”

Pomyślne próby ze średnim transporterem sprawiły, że dowództwo Wehrmachtu postanowiło zamówić lżejszy i mniejszy transporter z przeznaczeniem dla jednostek rozpoznawczych. Wykorzystano istniejące już podwozie półgąsienicowego ciągnika artyleryjskiego firmy Demag. Nowy pojazd okazał się być konstrukcją nad wyraz udaną. Miał doskonałe parametry trakcyjne. Początkowo miał być przeznaczony dla pododdziałów rozpoznawczych.

Radzieckie czołgi lekkie

Radzieckie czołgi lekkie

Ostatnimi radzieckimi czołgami lekkimi, skonstruowanymi i produkowanymi w latach II wojny światowej, były czołgi T-70 i T-60. Zostały one opracowane przez zespół inżynierów, którym kierował N. Astrow. W porównaniu ze swym protoplastą, lekkim czołgiem T-60, były one lepiej uzbrojone i miały grubszy pancerz. W procesie ich produkcji wykorzystywano wiele części i zespołów od wytwarzanych wówczas w ZSRR samochodów ciężarowych.

Radzieckie działa samobieżne i pancerne

Radzieckie działa samobieżne i pancerne

Pojawienie się na polu walki opancerzonych wozów bojowych zmusiło stronę przeciwną do poszukiwania sposobów walki z nimi. Początkowo, jeszcze w latach I wojny światowej, do tego celu używano dział polowych. W okresie międzywojennym pojawiły sic szybkostrzelne armaty przeciwpancerne o kalibrze 20 - 47 mm, charakteryzujące się niewielkim ciężarem (do 500 kg) i dużą prędkością początkową wystrzeliwanych pocisków.

Radzieckie średnie działa pancerne

Radzieckie średnie działa pancerne

Pozytywne skutki użycia radzieckich dział pancernych 5U-76 i SU-122 na froncie w styczniu 1943 roku potwierdziły słuszność budowania wozów bojowych na bazie nowoczesnych czołgów. W tym samym roku radziecki przemysł zbrojeniowy dostarczył więc Armii Czerwonej nowe działa pancerne SU-85, a w roku następnym SU-100, zbudowane w oparciu o korpus czołgu T-34.

Tankietki w Wojsku Polskim

źródło: wikipedia

Tankietki w Wojsku Polskim

O dużej popularności tych czołgów zadecydowała reklama obrotnych przedstawicieli koncernu Vickers-Armstrong, znanego producenta broni i sprzętu wojskowego. Pod koniec lat dwudziestych w Wielkiej Brytanii lansowana była koncepcja całkowitego zmechanizowania wojsk lądowych i nasycenia ich lekkimi wozami bojowymi, inaczej mówiąc, maksymalnego opancerzenia piechoty, posadzonej na własne środki transportu i walki. Stosownie do tych nowatorskich poglądów dwaj angielscy inżynierowie, J. Carden i V. Loyd, przedstawili kilka projektów takich wozów i od 1929 roku zostały one wdrożone do produkcji seryjnej w dwóch podstawowych wzorach Mk V i Mk VI, minimalnych rozmiarów i uzbrojonych w karabin maszynowy z możliwością zastosowania broni wymiennej.

Rosyjskie ciężkie działa pancerne

Rosyjskie ciężkie działa pancerne

Wiosną 1943 roku w Zakładach Kirowskich w Czelabińsku zbudowano na bazie ciężkiego czołgu KW-1s ciężkie działo pancerne SU-152. Było ono wyposażone w haubicę 152 mm, której pociski były zdolne do przebijania pancerzy wszystkich czołgów znajdujących się wówczas na uzbrojeniu armii niemieckiej. Z tego względu zostały użyte w lipcu i sierpniu 1943 roku w bitwie pancernej na Kurskim Łuku i pod Orłem, gdzie skutecznie zwalczały ,.Pantery" i „Tygrysy".

Czołgi pływające w armii radzieckiej

żródło: wikipedia T-38

Czołgi pływające w armii radzieckiej

Wkrótce po pojawieniu się pierwszych czołgów na polu walki, a było to przypomnijmy w 1916 roku. Ich konstruktorzy i użytkownicy zaczęli zastanawiać się nad możliwościami przerzucania opancerzonych wozów bojowych przez przeszkody wodne. Pomysłów było wiele: przejazd po mostach pontonowych i stałych, transport na promach, podwieszanie czołgów pod samoloty, wyposażanie lżejszych wozów w płaty nośne i śmigła, przebywanie rzek w bród oraz po dnie, przy zastosowaniu rur wentylacyjnych. Najwygodniejszy okazał się jednak sposób pokonywania rzek i jezior wpław. Zadaniu takiemu mógł jednak podołać tylko czołg-amfibia, przystosowany zarówno do jazdy po gruncie, jak i do pływania.

Lekki samochód pancerny D-8

Lekki samochód pancerny D-8

Po sformowaniu w końcu lat dwudziestych pierwszych jednostek zmechanizowanych, w skład których weszły również samochody pancerne BA-27 dowództwo Armii Czerwonej zgłosiło zapotrzebowanie na kolejne typy tego rodzaju wozów. Szczególnie potrzebny był wówczas niewielki, kołowy pojazd opancerzony, uzbrojony w jeden lub dwa karabiny maszynowe, który mógłby być użyty do rozpoznania, ochrony i łączności.

Lekki samochód pancerny BA-20

Lekki samochód pancerny BA-20

W latach 30-tych niemal wszystkie armie świata motoryzują się. Oprócz samochodów ciężarowych i ciągników przemysł dostarcza im coraz więcej samochodów osobowych, używanych nie tylko na wyższych szczeblach dowodzenia jako samochody służbowe dowódców i szefów służb, ale również w pułkach i w batalionach do łączności, bliskiego rozpoznania i w ogóle do szybszego przemieszczania się osób funkcyjnych.

Lekki samochód pancerny BA-64

Lekki samochód pancerny BA-64

Wybuch wojny niemiecko-radzieckiej w czerwcu 1941 roku spowodował przyspieszenie prac nad wprowadzeniem do produkcji seryjnej lekkiego samochodu terenowego o podwyższonych parametrach GAZ-64. Jego konstruktor, W. A. Graczow zaproponował wówczas, aby na bazie tego „gazika" zbudować lekki, uzbrojony jedynie w broń maszynową, samochód pancerny. Kierownictwo zakładów w Gorkim poparło te inicjatywę, w rezultacie czego już 17 lipca tegoż roku przystąpiono do prac wstępnych.

Tankietka T-27

Tankietka T-27

W 1929 roku utworzono w ZSRR Szefostwo Mechanizacji i Motoryzacji Armii Czerwonej, przed którym postawiono zadanie zorganizowania wojsk pancernych jako samodzielnego rodzaju sił zbrojnych. W tym okresie radzieccy dowódcy mieli już ukształtowany pogląd na rolę i miejsce tych wojsk w warunkach przyszłej wojny. W Związku Radzieckim rozwinęła się już wówczas seryjna produkcja opancerzonych wozów bojowych, a także trwało intensywne szkolenie kadr do ich obsługi.

Czołg gąsienicowo – kołowy BT-7

Czołg gąsienicowo – kołowy BT-7

Niemal jednocześnie z czołgami T-26 dotarły do radzieckich jednostek czołgi typu BT (Bystrochodnyj Tank). Osobliwością ich konstrukcji było to, że w terenie przemieszczały się one na gąsienicach, natomiast po drogach o utwardzonej nawierzchni na odpowiednio powiększonych kołach nośnych, z których zdejmowano gąsienice. Koła te były pokryte gumą. W wariancie kołowym napęd od silnika był przenoszony za pośrednictwem łańcucha Galla z kół napędzających na ostatnią parę kół nośnych. Pierwsza para tych kół była ruchoma jak w samochodzie.

Średni czołg T-28 typ 1938 rok

Średni czołg T-28 typ 1938 rok

Na początku lat 30-tych radzieckie wojska pancerne zostały przekształcone w samodzielny rodzaj wojsk. Stało się to możliwe dzięki wyszkoleniu odpowiedniej kadry dowódców i specjalistów technicznych, a także w wyniku zwiększanej z roku na rok seryjnej produkcji czterech podstawowych typów czołgów i stopniowego nasycania nimi jednostek. Były to: lekkie czołgi T-26 i BT-7, średnie czołgi T-28 t ciężkie czołgi T-35.

Lekki czołg T-26

Lekki czołg T-26

Na początku lat trzydziestych radzieckie biura konstrukcyjne przemysłu zbrojeniowego nie były jeszcze w stanie przekazać do seryjnej produkcji własnej, oryginalnej maszyny bojowej na podwoziu gąsienicowym, chociaż prace nad jego zbudowaniem trwały już od kilku lat. Aby zapewnić siłom zbrojnym możliwie nowoczesne czołgi, postanowiono zakupić licencje, na ich produkcję za granicą. Wybór padł na angielski lekki czołg firmy Vickers wzór 1930, który nie wszedł do uzbrojenia armii Zjednoczonego Królestwa.

Ciężki czołg T-35 typ 1939

Ciężki czołg T-35 typ 1939

W pierwszej połowie lat trzydziestych w Związku Radzieckim trwały intensywne prace badawcze nad bronią pancerną. Po uzyskaniu pozytywnych doświadczeń w toku seryjnej produkcji lekkich czołgów T-26 i BT-7 oraz średniego czołgu T-28. Wojskowe instytuty techniczne i biura konstrukcyjne wytwórni uzbrojenia przystąpiły do pracy nad czołgiem ciężkim. Potrzeba posiadania takiego wozu bojowego wynikała z powszechnie wówczas przyjętej koncepcji działań ofensywnych, w myśl których zakładano, że ciężki, odpowiednio uzbrojony czołg może się stać bardzo skutecznym środkiem wsparcia oddziałów piechoty w czasie przełamywania silnie umocnionych rubieży obronnych przeciwnika.

Czołg T-34

Czołg T-34

W wyniku postępu, jaki dokonał się w radzieckim przemyśle zbrojeniowym podczas pierwszej i w czasie trwania drugiej pięciolatki - ZSRR zaczął wysuwać się na pierwsze miejsce w świecie pod względem rozwoju techniki czołgowej i organizacji wojsk pancernych. W połowie lat 30-tych w produkcji seryjnej i w eksploatacji znajdowało się kilka typów czołgów lekkich. Średnich i ciężkich. W biurach konstrukcyjnych trwały intensywne prace nad nowymi wozami bojowymi, w tym nad czołgami gąsienicowo - kołowymi A-20 i T-29, których prototypy zostały poddane próbom w latach 1938-39. Każdy z tych czołgów miał wiele cech pozytywnych: A-20 wyróżniał się nowoczesnym kształtem kadłuba spawanego z pochylonych stożkowych płyt stalowych oraz był wyposażony w wysokoprężny silnik, natomiast T-29 cechował się dobrymi właściwościami trakcyjnymi.