Motorówka patrolowa Kaszub

Motorówka patrolowa Kaszub

14-02-1931 roku w Państwowych Zakładach Inżynierii ukończony został projekt motorówki patrolowej, opracowany przez inż. Jerzego Cwingmana na zamówienie Komendy Głównej Straży Granicznej. Wiosną tegoż roku podlegająca PZInż. Państwowa Stocznia Modlińska przystąpiła do budowy trzech jednostek na podstawie wspomnianego projektu. Do prób odbiorczych były one gotowe 07-05-1932 roku (według innych źródeł: 23-06-1932 roku, ale jest to prawdopodobnie data wcielenia do służby po próbach).



Otrzymały nazwy; ,,Kaszub", „Ślązak” i „Mazur". Wraz z kutrem pościgowym „Batory" utworzyły Flotyllę Straży Granicznej, motorówki poddano remontowi obejmującemu m.in. wymianę silników, a także częściowej przebudowie, po której ,,Ślązak" (dozbrojony w działko morskie 37 mm wz. 85) różnił się nieco od dwu
pozostałych jednostek (na sterówce każdej z nich zainstalowano kompas magnetyczny na podstawie w kształcie trapezu).

Wkrótce po remoncie, jesienią 1937 roku, „Ślązak" odłączył od operujących w Zatoce Gdańskiej bliźniaczych motorówek. Został odesłany do posterunku Straży Granicznej w Gniewie nad Wisłą. Zabezpieczał tam młodą polską enklawę prawobrzeżnego Powiśla Warmińskiego.

01.09-1939 roku osłaniał ewakuację polskiej ludności i strażników na lewy brzeg Wisły. Po całodziennej walce z nieprzyjacielem został zatopiony przez własną załogę, która wycofała się z oddziałami wojska. „Kaszub" i „Mazur" zmobilizowane z chwilą wybuchu wojny bazowały w porcie rybackim Hel. Brały udział w odpieraniu hitlerowskich nalotów. Pod koniec działań obronnych załogi przeniosły uzbrojenie pokładowe z motorówek na ląd, gdzie zorganizowały stanowiska ogniowe. W nocy z 1 na 2 października na „Kaszubie" i „Mazurze" podjęto nieudaną niestety próbę przełamania niemieckiej blokady i dotarcia do
Szwecji. Motorówki, ostrzelane przez okręty Kriegsmarine, zawróciły z drogi (którą szczęśliwie przebył „Batory"), po czym uległy samo zatopieniu w pobliżu cypla helskiego.

Podniesione z dna i wyremontowane przez Niemców, przetrwały wojnę. „Kaszub" eksploatowany w hitlerowskiej flocie prawdopodobnie jako ,,Taucher I", a potem w składzie taboru pływającego podległego brytyjskim władzom okupacyjnym jako „RN-696" - wrócił do kraju 01-10-1949 roku. Po gruntownym remoncie służył przez kilka lat w morskim WOP-ie jako KP-3. Następnie pod nazwą „Starówka”. „Mazur" przemianowany przez Niemców na „Panther", a później przez Brytyjczyków na ,,RN-52 został odnaleziony w grudniu 1947 roku, ale zatonął w trakcie rewindykacji na pontonie dźwigu pływającego w pobliżu Arkony.

„Ślązak" bardzo krótko, bo od 08-09 do 12-XII-1939 roku służył po podniesieniu z dna Wisły jako niemiecko motorówka „Spatz". Dalsze losy tej jednostki nie są znane.

Dane motorówek typu ,,Kaszub":
wyporność standardowa 12,5 t,
wymiary 14x3,1x0,85 m;
uzbrojenie 2 ckm Maxim 08 kal. 7.9-mm „Ślązak" od 1937 roku dodatkowo działko wz. 85 kal. 37 mm;
 napęd - 1 silnik benzynowy (Kermath 225 KM) ; prędkość 13 węzłów; załoga 4 ludzi