Formowanie 2 Armii Wojska Polskiego

Gen. Popławski

Formowanie 2 Armii Wojska Polskiego

W 1944 roku latem, kiedy to wkroczyła 1 Armia Polska w ZSRR u boku Armii Czerwonej na ziemie polskie, powstała sytuacja sprzyjająca wzmożeniu wysiłku zbrojnego narodu polskiego i większej koordynacji działań wojennych. W wyniku tej nowej sytuacji polityczno-militarnej była m.in. decyzja Naczelnego Dowództwa Wojska Polskiego o utworzeniu 2 armii WP. Wkrótce też wydana została przez Naczelne Dowództwo Armii Czerwonej dyrektywa w sprawie organizacji Sztabu Frontu Wojska Polskiego i 2 armii. Następnie ukazał się rozkaz Naczelnego Dowództwa WP nr 8 z dnia 20 sierpnia 1944 roku. Dowódcą formującej się 2 armii WP mianowany został gen. dyw. Karol Świerczewski. Proces organizacyjny polecono zakończyć do dnia 15 września 1944 roku.



W składzie 2 AWP rozpoczęło się formowanie następujących jednostek:
— 5 dywizji piechoty w Łukowie
— 6 dywizji piechoty w Przemyślu
— 7 dywizji piechoty w Lublinie
— 8 dywizji piechoty w Siedlcach
— 4 baonu saperów w Lubartowie
— 33 samodzielnego pontonowo-mostowego zmotoryzowanego baonu w Lubartowie
— 3 samodzielnego baonu chemicznego w Zamościu
— 5 samodzielnego pułku czołgów ciężkich w Chełmie.

Samo dowództwo 2 armii Wojska Polskiego, stacjonowało w Lubartowie koło Lublina. W skład dowództwa wchodziły następujące komórki: sztab, zarząd polityczno-wychowawczy, dowództwo artylerii, dowództwo wojsk pancernych i zmotoryzowanych, oddział wojsk inżynieryjnych, oddział personalny, zarząd tyłów, prokuratura wojskowa oraz sąd wojskowy.

Sztab dowództwa 2 armii WP składał się z oddziałów: operacyjnego (w którym mieścił się też referat doświadczeń bojowych), zwiadowczego, topograficznego, wyszkolenia bojowego, uzupełnień, ewidencji strat bezpowrotnych oraz sekcji finansowej i kancelarii głównej. Dowództwo i sztab armii mając na uwadze bardzo krótki okres czasu przeznaczony na realizację głównych zamierzeń organizacyjnych (do 15 października 1944 roku), musiały wykazać się bardzo operatywnym działaniem. Już 20 sierpnia 1944 roku zostały wydane pierwsze rozkazy organizacyjne, a w ciągu następnych paru dni oficerowie sztabu armii i dowódcy związków taktycznych przeprowadzili rekonesans terenu, w którym miały być rozmieszczone jednostki.

Jednak proces formowania wszystkich jednostek 2 armii przebiegał znacznie wolniej niż to przewidywano; napotykano bowiem na różne trudności, często wykraczające poza kompetencje dowództwa armii. Przede wszystkim odczuwano poważne braki w ukompletowaniu kadry, tak oficerskiej, jak i podoficerskiej. O tym, jak poważne były to braki może świadczyć fakt, że 15 września 1944 roku tj. w dniu planowanego zakończenia formowania 2 armii, w szeregach jej znajdowało się około 1.600 oficerów, podczas gdy stan etatowy przewidywał (bez jednostek artylerii) 5.700 oficerów. Tak więc niedobór kadry oficerskiej sięgał prawie 65 procent.

Druga Armia WP kadra oficerska

Druga armia WP miała własne szkoły oficerskie piechoty nr 2 i 3, artylerii i polityczną. Szkolenie pierwszego turnusu rozpoczęto jednak dopiero w końcu października 1944 roku, a więc szkoły te mogły zasilić jednostki swymi wychowankami dopiero w styczniu 1945 roku. Wobec braków kadrowych, obsadę wielu nowo utworzonych jednostek stanowili w znacznej części oficerowie Armii Czerwonej. Szczególnie duża ich liczba, niekiedy dochodząca do 50 procent stanu ogólnego, znajdowała się w jednostkach wojsk specjalnych: artylerii, pancernych, inżynieryjnych, łączności i chemicznych. Braki kadry podoficerskiej były jeszcze większe niż oficerskiej. W dniu 15 września 1944 roku w 2 armii było 2.550 podoficerów, co stanowiło zaledwie 16 procent stanu etatowego. Sprawa niedoborów kadry podoficerskiej była rozwiązywana poprzez organizowanie szkół podoficerskich w poszczególnych związkach taktycznych i oddziałach. W dywizjach piechoty utworzono bataliony szkolne o stanie osobowym 450 elewów w każdym, a w pułkach piechoty — kompanie szkolne o stanie 150 ludzi.

Druga Armia WP stan osobowy

Jeśli chodzi o szeregowców to sytuacja też nie przedstawiała się najlepiej. W myśl planu opracowanego przez Szefostwo Mobilizacji i Formowania WP, 2 armia miała otrzymać do połowy września 52.596 szeregowców i podoficerów. Niestety, na skutek wielu okoliczności, termin ten nie został dotrzymany i w dniu, w którym upływał planowany okres zakończenia prac organizacyjnych 2 armii WP liczyła ona 29.259 szeregowców; niedobór wynosił około 30 procent.

Wszystkie te trudności w skompletowaniu stanu osobowego pogłębiały jeszcze poważne braki materiałowe (umundurowanie i obuwie) oraz transportowe. Na początku października armia posiadała 42 samochody i ok. 350 koni, co stanowiło niewiele ponad 5 procent należności etatowych. Osobne zagadnienie stanowi sprawa organizacji 3 armii WP, co hamująco wpłynęło na realizację dotychczasowego planu formowania 2 armii. Najbardziej istotne następstwa tego faktu, to ograniczenie dopływu nowych ludzi do 2 armii oraz pewne zmiany w jej składzie organizacyjnym. Tak więc rozkazem NDWP nr 41 z dnia 6 października 1944 roku wyłączono z niej 6 DP, która przeszła pod rozkazy dowódcy 3 AWP. Na to miejsce włączono 9 DP formującą się w Białymstoku.

Jednocześnie nastąpiła zmiana miejsca zakwaterowania dowództwa armii z Lubartowa do Kąkolewnicy w pobliżu Radzymina. Równocześnie w myśl rozkazu NDWP nr 50 z dnia 10 października 1944 roku tworzono następne jednostki w tym: 5 brygadę artylerii ciężkiej, 9 brygadę artylerii ppanc., 3 dywizję artylerii plot., 3 pułk moździerzy oraz inne oddziały pomocnicze. Poprawa w dalszym realizowaniu planu formowania 2 armii nastąpiła kiedy zrezygnowano z koncepcji tworzenia Frontu Polskiego oraz ukazania się rozkazu w sprawie zaniechania organizacji 3 armii WP. W październiku zakończono formowanie podstawowych związków i jednostek wchodzących w skład 2 armii WP i jednocześnie rozpoczęto okres szkolenia. Od stycznia 1945 roku jednostki 2 armii mogły rozpocząć marsz w kierunku frontu.