Linia Mołotowa

Linia Mołotowa

W latach 1940-41, postanowiono rozpocząć budowę umocnień 20 rejonów umocnionych wzdłuż nowej granicy pomiędzy ZSRR, a Niemcami. Umocnienia te miały być w porównaniu z budowanymi wcześniejszymi umocnieniami nowocześniejsze. Nowa linia umocnień sowieckich zyskała tak jak jej „starsza siostra” – Linia Stalina – swoją nieformalną nazwę: miała to być tzw. „Linia Mołotowa”. Decyzja o jej budowie zapadła 26 VI 1940 roku. Licząca 4500 km granica pomiędzy ZSRR a Generalnym Gubernatorstwem, stworzonym przez Niemców na ziemiach polskich, została podzielona na trzy okręgi wojskowe i 138 odcinków budowy, na których rozpoczęto stawianie około 2500 betonowych schronów bojowych.

Prace budowlane z ramienia armii nadzorował zastępca Ludowego Komisarza Obrony, marszałek Borys Michajłowicz Szaposznikow. Nowy pas fortyfikacji granicznych zaprojektował specjalista z dziedziny inżynierii wojskowej, generał lejtnant Dmitrij Michajłowicz Karbyszew. Rejony umocnione tej linii budowano według nowych założeń, które uwzględniały doświadczenia prowadzonych w Europie walk, oraz ze szczególnie bolesnej lekcji z dziedziny sztuki fortyfikacyjnej, jakiej udzielili Armii Czerwonej Finowie podczas wojny zimowej w okresie 30 XI 1939 – 13 III 1940. Straty, jakie poniosły wówczas radzieckie jednostki w trakcie przełamywania Linii Mannerheima, skłoniły dowództwo Armii Czerwonej do wnikliwego zbadania zdobytych w końcu fińskich fortyfikacji.

Na Linii Mołotowa zastosowano bardziej nowoczesną technikę fortyfikacyjną niż na Linii Stalina. Rejony umocnione miały osłaniać ważniejsze kierunki operacyjne i tworzyć rubieże obronne dla rozwijających się do działań rosyjskich wojsk. Nowo wybudowane Rejony Umocnione składać się miały z głównego pasa obrony z fortyfikacjami typu stałego, oraz z tyłowego pasa obrony typu polowego. Główny pas obrony tworzyły batalionowe węzły obrony o szerokości od 6 do 10 km i głębokości od 5 do 10 km.

Węzły składały się z 3-5 punktów oporu, z których każdy dysponować miał 15, a nawet 20 betonowymi schronami bojowymi. Znacznie zwiększono całkowitą głębokość Rejonów Umocnionych (30-50 km w zależności od głębokości pasa przesłaniania; każdy z nowych rejonów miał posiadać dwa, a nie jeden, pasy umocnień) a także grubości ścian budowanych schronów. Między rejonami obrony dopuszczane były przerwy do 20 km.

Zgodnie z obowiązującymi normami, budowane schrony zaliczano do obiektów ciężkich (tj. wytrzymujących ostrzał 105 mm armat, 155 mm haubic lub bombardowanie 50 kilogramowymi bombami lotniczymi) lub mocnych (tj. odpornych na ostrzał artylerii o kalibrze powyżej 155 mm). Po zastygnięciu betonu przystępowano do prac wykończeniowych. Schrony tynkowano, montowano uzbrojenie i opancerzenie strzelnic, system wentylacyjny i wodociągowy, instalację elektryczną, śluzy gazoszczelne itp., a ostatnim etapem było obsypanie schronów ziemią oraz ich zamaskowanie.

Do prac budowlanych na Linii Mołotowa zaangażowano 285 saperskich i budowlanych batalionów, 25 oddziałów budowlanych i 17 samodzielnych jednostek inżynieryjnych. Wiosną 1941 roku codziennie przy fortyfikacjach pracowało 130 tys. ludzi, w tym także żołnierze Armii Czerwonej. Gdy w lecie 1941 roku siły niemieckie i ich sojuszników w ramach planu „Barbarossa” uderzyły na ZSRR, gotowe były tylko fortyfikacje, których budowę rozpoczęto w 1940 r., zaś te, których budowę rozpoczęto w 1941 roku nigdy nie zostały ukończone. Było to spowodowane brakiem środków materialnych i opóźnieniami w dostawach przez przemysł. W przededniu wojny na nowej granicy znajdowało się 28-30% wykończonych fortyfikacji.

tagi: linia mołotowa, linia stalina, fortyfikacje na froncie wschodnim,