Okręt podwodny ORP Jastrząb

Okręt podwodny ORP Jastrząb

W amerykańskiej stoczni Bethlehem S.B.Co. w Quincy zwodowany został w 1920 roku okręt podwodny typu „S”. Ukończono go w 1922 roku Po blisko dwudziestu latach eksploatacji ze znakiem taktycznym „S-25", wysłużoną już jednostkę Stany Zjednoczone odstąpiły Anglii. Ta z kolei przekazała okręt Polskiej Marynarce Wojennej, co nastąpiło na podstawie umowy z 3.12.1940 roku zawartej między rządami Wielkiej Brytanii i Rzeczypospolitej. Na przejętym okręcie, któremu nadano nazwę „Jastrząb", biało-czerwona bandera została podniesiona 4.11.1941 roku w New London, w amerykańskim stanie Connecticut.



ORP „Jastrząb", wyporności: nawodna 623 tony, podwodna 1072 tony, długość całkowita 66,82 m, szerokość maksymalna 6,31 m, zanurzenie średnie 4,6 m, prędkości: nawodna 14 w, podwodna 10 w, zasięg pływania: nawodny 5000 Mm, maksymalne zanurzenia 90 m, początkowy czas zanurzenia do 2 minut, po remoncie i przebudowie do 45 sekund. Uzbrojenie 1 działo 102 mm , dwa ckm typu Lewis (2x1), dziobowe wyrzutnie torpedowe 533 mm (4x1), zapas torped 12 sztuk. Napęd główny dwa silniki Diesla po 750 KM, dwa silniki elektryczne po 600 KM, pojemność balastów 205,6 ton.

Jesienią 1941 roku pod dowództwem kpt. mar. Bolesłowa Romanowskiego do New London w stanie Connecticut przybyto pięćdziesięciu oficerów, podoficerów i marynarzy celem przejęcia dla
Polskiej Marynarki Wojennej okrętu podwodnego. Banderę na okręcie podniesiono 4 listopada 1941 roku o godzinie 16.


Po dotarciu do bazy Holy Loch, gdzie „Jastrząb" wszedł w skład 4 flotylli brytyjskich okrętów podwodnych, jednostką poddano próbom, które skłoniły admiralicje do dokonania pewnych przeróbek. Z chwilą zakończenia przebudowy znów przystąpiono do prób morskich, opóźniających wejście okrętu do kampanii. Swój pierwszy i ostatni niestety patrol bojowy rozpoczął „Jastrząb" 23.4.1942 roku wychodząc z bazy Lerwick w kierunku Islandii. W dniu 02-05-1942 roku eskorta konwoju PQ-15, podążającego do Murmańska, natrafiła na polski okręt i uznała go za „U-boota". Zaatakowany bombami głębinowymi, został zmuszony do wynurzenia się, a ostrzelany z dział i broni maszynowej zatonął zanim sojusznicy przekonali się o tragicznej pomyłce.

Służbę bojową okręt rozpoczął 22 kwietnia 1942 r. Zadaniem do wykonania była osłona konwoju PQ-15 ze Szkocji do Murmańska. 30 kwietnia wieczorem, w czasie ładowania baterii w wyznaczonym sektorze na sztormowej fali, okręt uległ wielu awariom. W tym czasie
konwój, wskutek walk z nieprzyjacielem i pojawieniem się dryfujących lodów, zszedł z wyznaczonego kursu, wpływając w sektor patrolowania „Jastrzębia". Z uwagi na obowiązująca ciszej radiową o fakcie tym dowódcy okrętu nie powiadomiono, 2 maja o godz. 7.00 okręt wszedł w zanurzenie. Pogoda sztormowa utrzymywała się nadal. W godzinach wieczornych okręty osłony nawodnej namierzyły pozycję „Jastrzębia", biorąc go za niemieckiego U-boota. Kpt. mar. B. Romanowski postanowił wynurzyć okręt. Mimo podawania sygnałów rozpoznawczych norweski niszczycie „St. Albans" wykonał atak bombami głębinowymi. Po wynurzeniu się okręt ostrzelany został z broni maszynowej. ORP „Jastrząb" został poważnie uszkodzony. Kpt. mar. B. Romanowski ranny w nogi uratował banderą okrętu przed zatonięciem. Po wojnie banderę ze śladami własnej krwi przekazał Muzeum Marynarki Wojennej. W czasie służby pod polską banderą okręt wykonał jeden patrol bojowy, przebywając 3000 Mm.

Do zatopienia „Jastrzębia" na Morzu Norweskim przybliżona pozycja 71°30'N, 12032'E przyczyniły się głównie: norweski niszczyciel „St. Albans" i angielski trałowiec „Seagull". Zginęło 5 ludzi.
Pozostałą część załogi, w tym 6 rannych, przewieziono do Murmańska, skąd w lipcu 1942 roku rozbitkowie z „Jastrzębia” powrócili do Anglii na pokładzie ORP „Garland", by zaokrętować się na inne jednostki polskiej floty.

Dane taktyczno techniczne „Jastrzębia”:
wyporność - 800/1042 t;
wymiary — 66,8 x 6,2 x4,6m;
uzbrojenie — 1 działo 102 mm, 1 karabin maszynowy plot,
4 wyrzutnie torpedowe 533 mm:
napęd - silniki Diesla 1230 KM, silniki elektryczne 1500 KM;
zasięg - na powierzchni 5000 Mm, przy 10 węzłach;
prędkość - na powierzchni 14,5 w, w zanurzeniu 11,5 w;
załoga — 44 ludzi.
Dowódca: kpt. mar. Bolesław Romanowski