Kardynał Hlond

Kardynał August Hlond

Źródło: Wikipedia

Kardynał Hlond z całą pewnością był postacią, która na stałe wpisała się w dzieje historii Kościoła. Kardynał był postacią, która wywarła z całą pewnością znaczny wpływ na życie kościelne i religijne w Polsce. August Hlond urodził się 5 lipca 1881 roku w Brzęczkowicach w parafii Mysłowice na Górnym Śląsku. Miał jedenaścioro rodzeństwa a rodzice to ojciec Jan pracownik kolei gdzie był dróżnikiem oraz matka Maria z domu Imiel. Rodzina kultywowała polskość oraz była głęboko religijna. Jak się można domyśleć przy tak licznej rodzinie w domu się nie przelewało a młody August uczęszczał do szkół w Zawodzi, Chorzowie i Brzezince. Młody August wykazywał się dużymi zdolnościami.

W roku 1893 August rozpoczął naukę na poziomie gimnazjalnym w Mysłowicach. Także w tym roku za zgodą rodziców wraz z bratem Antonim Ignacym wyjechał do Włoch do miejscowości Valsalice a następnie do Lombrasco koło Turynu gdzie uczęszczał do Kolegium Salezjańskiego. Wychowawcą był ksiądz Wiktor Grabelski, który uczył swoich wychowanków miłości do ojczyzny, historii i kultury. August był pojętnym uczniem, który szybko opanował język włoskich a także z łatwością uczył się innych języków obcych. W 1896 zdobył wykształcenie średnie i został przyjęty do nowicjatu w Folizzo.

Dzięki swoim zdolnościom intelektualnym bez problemu dostał się do Zgromadzenia św. Jana Bosko, gdzie w roku 1897 złożył śluby zakonne. August pielęgnował ducha ubóstwa aż do śmierci oraz wyróżniał się umiejętnością organizowania pracy oraz pracowitością. W krótce po ślubowaniu został skierowany na studia do Rzymu na Uniwersytecie Gregoriańskim. August marzył o misjach ale został skierowany do pracy w Polsce. Pierwszą jego placówką była pierwsza na ziemiach polskich placówka salezjanów w Oświęcimiu. Placówka została utworzona w 1900 roku. W placówce tej młody August był nauczycielem matematyki oraz fizyki a także był dyrygentem chóru i orkiestry.

W 1904 roku uzyskał polską maturę, która umożliwiła mu branie udziału w wykładach na polskich uczelniach. W dniu 22 września 1905 roku przyjął święcenia kapłańskie z rąk biskupa Anatola Nowaka. Następnie przez dwa lata pracował jako kapelan w schronisku im. Lubomirskich w Krakowie następnie przez trzy lata do roku 1909 był dyrektorem domu salezjańskiego w Przemyślu studiując jednocześnie filozofię a Uniwersytecie Lwowskim. Przez następnych trzynaście lat przebywał i pracował w Wiedniu, gdzie zbudował dom i gimnazjum salezjańskie.

Przebywając w Wiedniu dbał również o sprawy polskie w cesarskich urzędach. W latach 1919 do 1922 był inspektorem prowincji austriacko-węgiersko-niemieckiej a ponieważ znał język węgierski i niemiecki co pomogło mu uzyskać uznanie u władz, w społeczeństwie a także wśród przełożonych. W wyniku jego pracy na terenie Austrii powstało 16 placówek wychowawczych. Przebywając na terenie Austrii zaprzyjaźnił się z Achillesem Rattim, który został później papieżem Piusem XI. Został powołany w dniu 7 listopada 1922 roku przez Piusa XI na stanowisko administratora części Górnego Śląska przyłączonego do Polski w wyniku plebiscytu. August Hlond zorganizował całą strukturę kościelną, zakupił działkę pod budowę katedry i siedzibę biskupią.

Po czterech latach kiedy Polska zawarła konkordat została utworzona diecezja katowicka a August Hlond została mianowany w dniu 14  grudnia 1925 roku biskupem tej diecezji. W dniu 3 stycznia 1926 roku w prokatedrze katowickiej, otrzymał sakrę biskupią z rąk kardynała Aleksandra Kakowskiego. Po śmierci kardynała Edmunda Dalbora w roku 1926 papież Pius XI na tajnym konsytorzu  w dniu 24 czerwca mianował biskupa Hlonda arcybiskupem gnieźnieńsko-poznańskim i Prymasem Polski. W dniu 20 czerwca 1927 został kardynałem.

August Hlond zostając prymasem zaczął energicznie reorganizować polski kościół. Konsystorze zamienił na kurię, zreformował studia seminaryjne, zreorganizował sądownictwo kościelne, zdolnych alumnów posyłała na zagraniczne studia. Pod jego rządami Poznań stał się prężnym ośrodkiem katolickim w Polsce. W roku 1930 powołał Akcję Katolicką. W roku 1933 erygował Wyższy Instytut Wychowawczy, a w roku 1938 Katolicką Szkołę Pielęgniarek a także Instytut Wyższej Kultury Religijnej miał także w planach powołanie Akademii Teologicznej ale te plany storpedowała wojna w 1939 roku.

Kardynał Hlond aktywnie wspierał różne inicjatywy duszpasterskie takie jak pielgrzymki rolników czy też pielgrzymki akademickie, a w roku 1932 powołał Sekretariat Rekolekcyjny, którego celem było propagowanie idei rekolekcji zamkniętych. Jako czciciel Maryi przyczynił się do rozwoju kultu maryjnego w Polsce poprzez koronowanie cudownych wizerunków Matki Bożej na Świętej Górze w Gostyniu w 1928 roku, w Zdzieżu w 1931 roku, w Jazłowcu w roku 1939 oraz brał udział w koronacji obrazu Matki Bożej Ostrobramskiej.

Kardynał Hlond cenił ubóstwo i był przeciwnikiem posiadania wielkich własności i proponował rozdrobnienie własności rolnej i kościelnej za co spotkała go krytyka środowisk ziemiańskich a nawet nazwano go „Czerwonym Kardynałem”.

Po wybuchu II wojny światowej kardynał zwołał Konferencję Plenarną Biskupów do Warszawy ale z powodu, że biskupi nie mogli przybyć została odwołana. W dniu 3 września kardynał rozmawiał z marszałkiem Rydzem-Śmigłym, który poinformował go że „jest poslim postulatem państwowym, aby Prymas nie wpadł w ręce Niemców”. Prymas przybył do Warszawy w dniu 4 września. W dniu 6 września kardynał Hlond wyjechał na spotkanie z nuncjuszem Cortesim, z którym spotkał się 11 września w Krzemieńcu. Po rozmowie z nim oraz ministrem spraw zagranicznych Józefem Bekiem postanowił wyjechać do Rzymu.

Prymas dostał propozycję objęcia urzędu Prezydenta lub funkcję Premiera ale obie te propozycję odrzucił. Jego wyjazd był różnie oceniany ale po czasie okazało się, że to była słuszna decyzja. Działalność Kardynała na obczyźnie miała na celu informowanie Watykanu i świata o barbarzyństwach w Polsce ale to jest już temat na osobny artykuł. W dniu 9 czerwca 1940 roku kardynał opuścił Rzym i udał się do Lourdes gdzie zamieszkał w domu biskupa Choqueta. Po poraże Francji kardynał znalazł się na terenie rządzonym przez rząd Vichy, który proponował mu dyskretne opuszczenia miasta ale kardynał nie skorzystał z tej propozycji. Na początku czerwca 1943 kardynał przeniósł się do opactwa benedyktyńskiego Hautecombe. Został aresztowany przez gestapo w dniu 3 lutego 1944 roku w Chamberry. Został przewieziony do więzienia w Paryżu, gdzie zdecydowanie odmówił kolaboracji. Następnie kardynał Hlond był internowany w  Barle-Duc, a następnie przewieziony do Wiedenbruck w Westwalii gdzie 1 kwietnia został wyzwolony przez żołnierzy amerykańskich.

Kardynał powrócił do kraju w dniu 2 lipca 1945 roku. Na mocy postanowień Watykanu tworzył administrację na Ziemiach Odzyskanych. Utworzono pięć administracji we Wrocławiu, w Gorzowie, w Opolu, na Warmii i w Gdańsku. Na prośbę Prymasa Watykan w 1946 roku zniósł istniejącą od 1821 roku unię pomiędzy archidiecezją gnieźnieńską i archidiecezją poznańską a następnie powołał unię personalną miedzy metropolią gnieźnieńską i warszawską. Prymas Hlond energicznie przystąpił do odbudowy katedry warszawskiej i kościołów warszawskich, z których 55 uległo zniszczeniu w czasie trwania Powstania Warszawskiego.

Bardzo dużym wydarzeniem o wymiarze duchowym był akt ofiarowania narodu Niepokalanemu Sercu Maryi w dniu 8 września 1946 roku na Jasnej Górze w obecności prawie miliona wiernych. W obliczu konfrontacji z system komunistycznym wypracował nowe formy pracy duszpasterskiej. Powoła Kolegium do Spraw duszpasterskich, zreorganizował Kurię, sąd biskupi. Widząc panującą biedę po wojnie wśród społeczeństwa zorganizował akcję charytatywną zabiegając o pomoc materialną z zagranicy. Kardynał zmarł w dniu 22 października 1948 roku w wieku 67 lat. Jego pogrzeb stał się okazją do zamanifestowania przez wiernych wierności Kościołowi.

Proces beatyfikacyjny kardynała Augusta Hlonda otworzył 9 stycznia 1992 roku w warszawskiej katedrze św. Jana prymas Polski kardynał Józef Glemp.