Zburzenie Kalisza w 1914 roku

Zniszczenie Kalisza jesienią 1914 roku

Źródło Wikipedia

Jesienią 1914 roku Kalisz został zniszczony przez armię niemiecką większa część mieszkańców opuściła miasta a w mieście pozostało tylko trzy tysięce mieszkańców. Kalisz był położony w zaborze rosyjskim niedaleko granicy z Niemcami. Miasto zamieszkiwało około 70 tys. mieszkańców  przez miasto przebiegały dwie linie kolejowe skalmierzyska i warszawska oraz działało około 100 zakładów przemysłowych. Oddziały rosyjskie opuściły miastu w dniu 2 sierpnia 1914 roku tuż po rozpoczęciu I Wojny Światowej. Opuszczając miasto rosyjskie oddziały podpaliły magazyny wojskowe oraz dworzec kolejowy. Tuż po opuszczeniu miasta przez wojska rosyjskie miasto zostało zajęte przez wojska niemieckie, które mieszkańcy powitali entuzjastycznie. Do miasta wkroczyła 5 kompania 155 pułku piechoty. Kompanią tą dowodził major Herman Preusker, który wydał odezwę do mieszkańców i wprowadził prawo wojenne oraz ustanowił zarząd wojskowy.

W dniu 3 sierpnia 1914 roku w godzinach wieczornych na ulicach miasta wybuchła strzelanina, która zapoczątkowała tragiczny ciąg wydarzeń. W czasie wieczornej strzelaniny zginęło sześciu niemieckich żołnierzy a ponad 30 zostało rannych. Władze niemieckie aresztowały sześciu polskich obywateli oraz zażądano 50 tysięcy kontrybucji oraz wprowadzono godzinę policyjna. W dniu 7 sierpnia doszło do kolejnego zdarzenia, który doprowadził do pożaru w mieście pod gradem kul zginęło około stu osób. Od tego momentu Niemcy zaczęły systematyczne burzenia miasta. Zniszczonych zostało 250 posesji, na których w gruzach legło 426 budynków, w tym 5 gmachów publicznych, 9 zakładów przemysłowych, 1 kościół. Stopień zniszczenia budowli wynosił 95%. Spaleniu i zrujnowaniu uległo prawie całe zabytkowe centrum wraz z magistratem. Budynki, które nie zostały zburzone zostały doszczętnie ograbione.

Zniszczeniu uległ cały przemysł. Niemcy ograbili fabryki, z których wywieźli maszyny i surowce a zabudowania zamieniono na koszary i składy wojskowe. W ciągu kilku dni z miasta uciekło około 60 tysięcy mieszkańców. Po wydarzeniach z 7 sierpnia Niemcy aresztowały duże grupy ludności miejskiej zabijając co dziesiątą osobę. Podpalenia domów, egzekucje, morderstwa, rabunki mieszkań i sklepów trwały do końca miesiąca. Rabunki i podpalenia według świadków ustały dopiero 29 sierpnia. Kalisz został najbardziej zniszczonym miastem podczas I wojny światowej obok belgijskiego miasta Louvain. W mieście zniszczono czyli zburzono XVII i XVIII wieczne kamienice, ratusz i teatr zburzono dzielnice najbardziej zabudowane i zaludnione. Ocalały tylko budynki szkolne oraz parafialne a także część dzielnicy żydowskiej i mieszkania robotnicze przy ocalałych fabrykach.

Mimo podejmowanych prób nigdy nie pociągnięto do odpowiedzialności osób za dokonane morderstwa i zniszczenia. W 1915 roku niemiecki rząd ogłosił, że to mieszkańcy strzelali do żołnierzy niemieckich natomiast raport Hahna z listopada 1916 roku mówi o tym, że to rosyjscy urzędnicy policyjni rozpoczęli strzelaninę. Natomiast niemieckie Ministerstwo Sprawiedliwości w 1919 roku ustaliło, że za strzelaninę odpowiadało niemieckie dowództwo, które nie rozpoznało własnego oddziału i go ostrzelało a bojąc się przyznać do pomyłki obarczoną nią ludność miasta.