Józef Stalin

Józef Stalin

Józef Stalin (1878-1953) był dyktatorem Związku Socjalistycznych Republik Radzieckich (ZSRR) w latach 1929-1953.  Pod rządami Stalina Związek Radziecki przekształcił się z chłopskiego społeczeństwa w przemysłowe i wojskowe supermocarstwo. Władał jednak terrorem, a jego brutalne rządy wymarły miliony jego własnych obywateli. Narodzony w ubóstwie, Stalin zaangażował się w rewolucyjną politykę, a także działalność przestępczą, jako młody człowiek. Po śmierci bolszewickiego przywódcy Władimira Lenina (1870-1924) Stalin wymanewrował swoich rywali o kontrolę nad partią. Po objęciu władzy skolektywizował rolnictwo i spowodował, że potencjalni wrogowie zostali straceni lub wysłani do obozów pracy przymusowej. Stalin dostosował się do Stanów Zjednoczonych i Wielkiej Brytanii podczas II wojny światowej (1939-1945), ale później zaangażował się w coraz bardziej napięte stosunki z Zachodem znane jako Zimna Wojna (1946-1991). Po jego śmierci Sowieci zainicjowali proces destalinizacji.

Wczesne lata i rodzina Józefa Stalina

Józef Stalin urodził się jako Josef Vissarionovich Djugashvili 18 grudnia 1878 roku lub 6 grudnia 1878 roku. Według kalendarza juliańskiego w starym stylu (chociaż później wymyślił nową datę urodzenia dla siebie: 21 grudnia 1879 roku.), w małym miasteczku Gori w Gruzji , wówczas część rosyjskiego imperium. Kiedy miał trzydzieści lat, przyjął imię Stalin, z rosyjskiego "człowiek ze stali".

Stalin wychowywał się jako jedynak w biednej rodzinie. Jego ojciec był szewcem i alkoholikiem, który bił syna, a jego matka była praczką. Jako chłopiec, Stalin nabawił się ospy, która pozostawiła dożywotnie blizny na twarzy. Jako nastolatek otrzymał stypendium na seminarium w pobliskim mieście Tblisi i studiował kapłaństwo w gruzińskim kościele prawosławnym. Tam zaczął potajemnie czytać dzieło niemieckiego filozofa społecznego Karola Marksa "Manifest komunistyczny", po czym zainteresował się rewolucyjnym ruchem przeciwko rosyjskiej monarchii. W 1899 roku Stalin został wydalony z seminarium za nie przystąpienie do egzaminów, chociaż twierdził, że jest to dla propagandy marksistowskiej.

Po ukończeniu szkoły Stalin stał się podziemnym agitatorem politycznym, biorąc udział w demonstracjach i strajkach robotniczych. Przyjął imię Koba, po fikcyjnym gruzińskim wyjętym spod prawa herosie, i dołączył do bardziej bojowego skrzydła marksistowskiego ruchu socjaldemokratycznego, bolszewików, na czele z Władimirem Leninem . Stalin angażował się także w różne działania przestępcze, w tym napady bankowe, z których dochody zostały wykorzystane na pomoc w finansowaniu partii bolszewickiej. Był wielokrotnie aresztowany w latach 1902-1913 i poddany więzieniu i zesłaniu na Syberię.

W 1906 roku Stalin ożenił się z Ekateriną "Kato" Svanidze (1885-1907), krawcową. Para miała jednego syna, Jakowa (1907-1943), który zmarł jako więzień w Niemczech podczas II wojny światowej . Ekaterina umarła na tyfus, gdy jej syn był niemowlęciem. W 1918 roku (Niektóre źródła cytują 1919 r.), Stalin poślubił swoją drugą żonę, Nadieżdę "Nadyę" Alliłowną (1901-1932), córkę rosyjskiego rewolucjonisty. Mieli dwoje dzieci, chłopca i dziewczynę. Nadieżda popełniła samobójstwo we wczesnych latach trzydziestych. Stalin spłodził także kilka nieślubnych dzieci.

Wzrost władzy Józefa Stalina

W 1912 roku Lenin, na wygnaniu w Szwajcarii, powołał Józefa Stalina do służby w pierwszym Centralnym Komitecie Partii Bolszewickiej. Trzy lata później w listopadzie 1917 roku bolszewicy przejęli władzę w Rosji. Związek Radziecki powstał w 1922 roku a Lenin był jego pierwszym przywódcą. W ciągu tych lat Stalin nadal pioł się po drabinie partyjnej, a w 1922 został sekretarzem generalnym Komitetu Centralnego partii komunistycznej, co umożliwiło mu mianowanie sojuszników na stanowiska rządowe i wzrost bazy politycznej.

Po śmierci Lenina w 1924 roku Stalin ostatecznie wymanewrował swoich rywali i wygrał walkę o władzę o kontrolę nad partią komunistyczną. Pod koniec lat dwudziestych stał się dyktatorem Związku Radzieckiego.

Józef Stalin na czele Związku Radzieckiego

Począwszy od końca lat dwudziestych, Józef Stalin rozpoczął serię pięcioletnich planów, mających na celu przekształcenie Związku Radzieckiego z chłopskiego społeczeństwa w przemysłowe mocarstwo. Jego plan rozwoju koncentrował się na kontroli rządu nad gospodarką i obejmował przymusową kolektywizację radzieckiego rolnictwa, w którym rząd przejął kontrolę nad gospodarstwami. Miliony rolników odmówiło wykonania rozkazów Stalina i zostali zastrzeleni lub wygnani za karę. Przymusowa kolektywizacja doprowadziła również do powszechnego głodu w całym Związku Radzieckim, który zabił miliony.

Stalin rządził terrorem i totalitarnym uściskiem, aby wyeliminować każdego, kto mógłby mu się przeciwstawić. Rozszerzył uprawnienia tajnej policji, zachęcił obywateli do szpiegowania siebie nawzajem i kazał miliony ludzi zabić lub wysłać do systemu obozów pracy przymusowej w Gułagu. W drugiej połowie lat 1930 Stalin ustanowił Wielką Czystkę, serię kampanii mających na celu pozbycie się partii komunistycznej, wojskowej i innych części społeczeństwa radzieckiego z tych, które uważał za zagrożenie.

Dodatkowo Stalin zbudował wokół siebie kult osobowości w Związku Radzieckim. Nazwane zostały miasta na jego cześć. Radzieckie książki historyczne zostały przepisane, aby nadać mu bardziej znaczącą rolę w rewolucji i zmitologizować inne aspekty jego życia. Był przedmiotem pochlebnej grafiki, literatury i muzyki, a jego nazwisko stało się częścią sowieckiego hymnu narodowego. Jego rząd kontrolował także sowieckie media.

Józef Stalin w czasie II Wojny Światowej

W 1939 roku, w przededniu II wojny światowej, Józef Stalin i niemiecki dyktator Adolf Hitler (1889-1945) podpisali pakt o nieagresji. Stalin przystąpił następnie do aneksji części Polski i Rumunii, a także państw bałtyckich Estonii, Łotwy i Litwy. Rozpoczął inwazję na Finlandię. Następnie w czerwcu 1941 roku Niemcy zerwały pakt nazistowsko-sowiecki i najechały na ZSRR, dokonując inwazji. (Stalin zignorował ostrzeżenia od Amerykanów i Brytyjczyków, a także jego własnych agentów wywiadowczych, o potencjalnej inwazji, a Sowieci nie byli przygotowani na wojnę obronnę). Gdy wojska niemieckie zbliżyły się do radzieckiej stolicy Moskwy, Stalin pozostał tam i kierował polityką spalonej ziemi, niszcząc wszelkie zapasy lub infrastrukturę, która może przynieść korzyść wrogowi. Moment kulminacyjny i odwrócenie losów wojny dla Sowietów nastąpiło podczas bitwy pod Stalingradem od sierpnia 1942 roku do lutego 1943 roku, podczas której Armia Czerwona pokonała Niemców i ostatecznie wypędziła ich z Rosji.

W miarę postępu wojny Stalin uczestniczył w głównych konferencjach sojuszniczych, w tym w Teheranie (1943) i Jałcie (1945). Jego żelazna wola i zręczne umiejętności polityczne pozwoliły mu grać lojalnego sojusznika, nie rezygnując jednocześnie z wizji rozszerzonego powojennego imperium sowieckiego.

Późniejsze lata Stalina

Józef Stalin nie zmieniał się z wiekiem: kontynuował rządy terroru, czystek, egzekucji, zesłań do obozów pracy i prześladowań w powojennym ZSRR, tłumiąc wszelkie objawy sprzeciwy i wszystko, co uderzało w obce - zwłaszcza zachodnie wpływy. Wprowadził komunistyczne rządy w całej Europie Wschodniej, a w 1949 roku doprowadził Sowietów do epoki jądrowej, eksplodując bombę atomową. W 1950 roku dał przywódcy komunistycznej Korei Północnej Kim Ir Seng (1912-1994) pozwolenie na inwazję wspieranej przez Stany Zjednoczone Korei Południowej, wydarzenie, które wywołało wojnę w Korei.

Stalin, który w późniejszych latach był coraz bardziej paranoiczny, zmarł 5 marca 1953 roku w wieku 74 lat, po udarze mózgu. Jego ciało zostało zabalsamowane i zachowane w mauzoleum Lenina na moskiewskim Placu Czerwonym do 1961 roku, kiedy to zostało usunięte i pochowane w pobliżu murów Kremla w ramach procesu destalinizacji zainicjowanego przez stalinowskiego następcę Nikitę Chruszczowa (1894-1971).

Według niektórych szacunków był odpowiedzialny za śmierć 20 milionów ludzi podczas jego brutalnych rządów.