Działania w Afryce Północnej 1942 rok

Działania w Afryce Północnej 1942 rok

Od 1940 roku szala wojny wahała się czterokrotnie to w jedną to w drugą stronę na pustyni libijskiej; przewlekła ta walka o panowanie nad Egiptem i kanałem Sueskim doszła do momentu krytycznego w 1942 roku. W ciągu miesięcy wiosennych armie brytyjskie i niemieckie staczały walkę o libijskie drogi dostaw; bez pomocy amerykańskich dostaw Egipt mógłby upaść. Imperium Brytyjskie i Stany Zjednoczone kierowały na Środkowy Wschód większość swoich wojsk i zaopatrzenia: 6000 samolotów, blisko 5000 dział, 4500 czołgów, 50 000 karabinów maszynowych, oraz ponad 100 000 samochodów wojskowych. Wojska te oraz broń dowożone były nie przez morze Śródziemne, lecz przez okrężną trasę morską o długości 10000 mil, wokół Afryki, przez Morze Czerwone do Egiptu, lub też drogą powietrzną ze Stanów Zjednoczonych przez Brazylię (szlak długości 9000 mil).



Pomimo tych wielkich odległości, Brytyjczycy nagromadzili na Środkowym Wschodzie o wiele więcej czołgów i samolotów niż państwa "osi". Tu, jak i na innych frontach, państwa "osi" rozporządzały przewagą krótkich wewnętrznych linii dostaw, większość jednak ich dostaw szła obecnie na front rosyjski dla przygotowania nowej ofensywy, a zapasy pozostałe dla frontu afrykańskiego musiały przedzierać się pod bombami samolotów brytyjskich z Malty. Luftwaffe usiłowała zniweczyć garnizon na Malcie, kierując na wyspę tę bezustanne naloty, w których brało udział ponad sześćset maszyn na raz; z początkiem 1942 roku siły lotnicze Malty stopniały do dwunastu samolotów myśliwskich. Brytyjskie i amerykańskie lotniskowce, między nimi lotniskowiec "Wasp", dostarczyły jednak szybko posiłków, by utrzymać wyspę jako cierń w boku "osi". Mapa była kluczem do ofensyw w Libii, przywłaszczanych zarówno przez Niemców jak i Brytyjczyków w 1942 roku Niemcy dążyli do zajęcia Tobruku, by zdobyć dla swych dostaw port wolny od ataków z Malty. Brytyjczycy natomiast usiłowali zapewnić osłonę wyspy z powietrza, posuwając się aż po Dernę.

Druga ofensywa Rommla

Rommel zaczął swą ofensywę, zaskakując Brytyjczyków mylącymi atakami i dywersjami na północnym i środkowym odcinku linii obronnych w Gazala (26-27 maj 1942 roku). Okrążył następnie pole minowe pod Bir Hakeim, na południowym krańcu linii obronnej, oraz pokonał brytyjską brygadę, która zbytnio rozciągnęła swe czołgi, przewyższające zresztą liczbowo czołgi nieprzyjacielskie (31 maj 1942 roku). Rommel jednak posunął się tak daleko i tak szybko, że Brytyjczycy otoczyli go w saku, który nazwali "kotłem". Tu położenie Rommla stało się rozpaczliwe, tym bardziej, że pola minowe na tyłach odcinały mu odwrót. Pomimo to zdołał otworzyć od zachodu przejście dla posiłków, zmiatając brygadę, która usiłowała zamknąć ośrodek oporu (5-9 czerwiec 1942 roku). Brytyjczycy trwonili swoją przewagę w czołgach i artylerii w rozproszonych kontratakach, a gdy Niemcy zaczęli zagrażać ich liniom komunikacyjnym, zmuszeni zostali w końcu do opuszczenia El Hakeim i wycofania się z lini Gazala.

Brytyjczycy wpadli następnie w fatalną pułapkę, która zniszczyła ich całe siły. W "czarną sobotę" (13 czerwca 1942 roku), w decydującej bitwie pod Knightsbridge, Rommel wciągnął brytyjskie siły pancerne - tym razem skoncentrowane - w zabójczy ogień swych 88 mm dział; z trzystu czołgów brytyjskich ostało się jedynie 65. Klęska ta zmusiła Brytyjczyków do wycofania się w stronę Egiptu. Brytyjskie i amerykańskie bombowce osłaniały odwrót, nie dopuszczając do całkowitej porażki (1 lipiec 1942 roku). Jednak w obawie przed okrążeniem, Brytyjczycy zatrzymali się dopiero aż pod El Alamein. Tu zatrzymali się, w odległości jedynie 113 km od Aleksandrii, osłaniając korytarz o szerokości 60 km pomiędzy wybrzeżem Morza Śródziemnego i depresją Quattara. W Tobruku pozostawiono dywizję południowo-afrykańską, by jak w 1941 roku - zagrażać rozciągniętym liniom dostaw Rommla; dnia 21 czerwca jednak (1942 roku) garnizon ten składający się z 25000 żołnierzy padł pod naporem nagłego ataku niemieckiego. W kampanii tej łączne straty brytyjskie doszły do 80000 żołnierzy

Opór pod El Alamein

Żołnierzom Rommla zabrakło jednak wody, by przedrzeć się pod El Alamein. Brytyjczycy natomiast otrzymali na czas samoloty i czołgi oraz posiłki przez Suez (1-3 lipiec 1942 roku), by utrzymać linię defensywy w głąb. Szereg brytyjskich kontrataków (14, 22, 27 lipiec 1942 rok) zawiódł z powodu koordynacji. W sierpniu generał Alexander przejął od generała Auchinleck`a dowództwo na Środkowym Wschodzie. a generał Montgomerry przejął od generała Ritchie dowództwo nad ósmą armią. Zanim siły brytyjskie zdołały się zreorganizować, Rommel wznowił swą ofensywę i przedarł się 30 km na wschód od El Alamein.

Tu jednak wpadł na pola minowe i stracił połowę swych czołgów, gdy ruszył na północ celem odcięcia tyłów armii brytyjskich. Ponieważ Rommel nie mógł uzupełnić swych strat, a amerykańskie bombowce o dalekim zasięgu typu "Mitchell" niszczyły coraz skuteczniej jego dostawy przez Morze Śródziemne - Egipt ocalał. W tym czasie główne armie Hitlera zajęte były inwazją południowej Rosji i Kaukazu, brak więc było posiłków dla "Afrika Korps". Gdy w październiku siły brytyjskie zreorganizowały się, Montgomerry przypuścił atak, który miał wyprzeć Niemców z Egiptu i Libii i dalej, aż do ostatecznej porażki w Tunisie.

Dostawy "lend-lease" wygrywają walkę na polu zaopatrzenia

W czasie lata 1942 roku, gdy siły Rommla zagrażały jeszcze EI Alamein, walka o Egipt była dalej wyścigiem zaopatrzeń. Był to wyścig pomiędzy Montgomerrym i Rommlem, z których każdy starał się nagromadzić przeważające siły. Państwa "osi" miały na początku wielkie fory dzięki krótkim liniom dostaw z Włoch do Afryki, narażone były one jednak na ataki brytyjskich i amerykańskich bombowców, które zadały ciężkie straty żegludze "osi". W czasie lata amerykańska 9-ta armia powietrzna, stojąca w Kairze, wspomagała Brytyjczyków w nalotach na nieprzyjacielskie linie dostaw. Ameryka i W. Brytania wygrały wyścig zaopatrzeń. Samoloty myśliwskie przewożone były przez południowy Atlantyk na pokładach lotniskowców, a gdy zbliżały się na odpowiednią odległość do wybrzeża afrykańskiego, startowały i odbywały resztę drogi nad pustynią do Egiptu.

Do 23-go października, tzn. do chwili, gdy generał Montgomerry gotów był do ostatecznej bitwy pod El Alamein, ponad siedemset dwusilnikowych bombowców oraz tysiąc myśliwców dotarło ze Stanów Zjednoczonych do Afryki. Przy pomocy tych sił powietrznych, brytyjska ósma armia rozciągnęła powietrzną sieć nad armiami Rommla, przecięła niemieckie linie dostaw oraz zniszczyła Luftwaffe w Egipcie. Czołgi, których ósma armia potrzebowała bardzo po utracie większości swych maszyn w zastawionej przez Rommla zasadzce oraz w czasie odwrotu do El Alamein, dostarczone zostały morzem wraz z działami, amunicją i wozami pancernymi.

Podróż ze Stanów Zjednoczonych wokół Przylądka Dobrej Nadziei trwała 70 dni, a prawie tyle samo z Anglii. Gdy jeden ze statków transportowych z ładunkiem 51 czołgów i 28 dział samobieżnych storpedowany został w drodze do Egiptu - odebrano wszystkie czołgi jednej z amerykańskich dywizji, znajdującej się na manewrach w Stanach Zjednoczonych, by zastąpić stracony na morzu transport. Na bitwę pod El Alamein generał Mongomerry przygotował 900 średnich czołgów, w tym ponad trzysta maszyn typu M-4 "General Sherman". Ponadto dostarczono 25 tysięcy półciężarówek i jeep`ów dla obsługi linii dostaw, która miała się rozciągać do Tunisu w pościgu za cofającą się armią Rommla. Przeciwko niemieckim czołgom sprowadzono 90 amerykańskich dział samobieżnych nowego typu o kalibrze 105 mm. Przy pomocy tego uzbrojenia, wyprodukowanego przez fabryki amerykańskie oraz dostarczonego na podstawie umowy "Lend-Lease", Brytyjczycy wygrali bitwę pod El Alamein i ocalili Środkowy Wschód.