Kwatera OKH Anna i Quelle w Mamerkach

Kwatera OKH Anna i Quelle w Mamerkach

Budowa katery rozpoczęła się na początku 1941 roku, jednak najpierw musiano wykonać duże prace melioracyjne z powodu na podmokły teren, który zupełnie się nie nadawał do budowy żelbetonowych konstrukcji. Prace budowlane kwatery zostały powierzone Organizacji Todt, która siłami około 2000 robotników pod przykrywką firmy Chemische Werke "Askania" w terminie do.01-05-1941 roku miała wybudować kwaterę główną dla OKH. Teren kwatery to prawie 250 hektarów. Podstawowymi budowlami kwatery były drewniane i murowane baraki, a niewielkie bunkry żelbetowe wykonane w kategorii odporności B (neu) wykorzystywano jako schrony przeciwlotnicze.



Oprócz tego wzniesiono wiele schronowych budowli dla zaplecza technicznego jak stacje transformatorów, pomieszczenia generatorów, kotłownie itp. Ogólnie w tej kwaterze zamierzano łącznie wykonać ponad 220 budynków, z czego ukończono około 150 (w tym 30 schronów żelbetowych), był to więc największy kompleks dowodzenia na Mazurach. Na stałe przebywało tu około 1500 oficerów sztabowych, w tym prawie 50 generałów. Kwatera funkcjonowała praktycznie bez przerwy, krótkim epizodem było przeniesienie jej do Winnicy na niespełna trzy miesiące.

Kwaterę Naczelnego Dowództwa Wojsk Lądowych (niem. OKH – Oberkomando der Heeres) zlokalizowano w bezpośredniej bliskości Wilczego Szańca 20 km w kierunku wschodnim, nad zachodnim brzegiem jeziora Mamry, po południowej stronie nieukończonego Kanału Mazurskiego w miejscowości Mamerki. Oprócz wspomnianej kwatery dowództwa wojsk lądowych (kryptonim Anna) umieszczono tu również kwaterę główną najwyższego kwatermistrza wojsk lądowych (niem. Hauptquatier der Oberquatermeister der Heeres) o kryptonimie Quelle. Teren kwatery to trzy strefy: "Fritz" (Fryderyk), "Quelle" (źródło) i."Brigitten Stadt" (miasto Brygidy).

15.05.1941r. w Sztabie Generalnym OKH zarządzono przygotowanie do przeprowadzki na nowo utworzone stanowisko dowodzenia w Mamerkach.
21.05.1941r. rzut polowy Sztabu Generalnego OKH przeprowadził się do Mamerek. 23.06.1941r. z.Berlina samolotem do Elbląga, a następnie samochodem do nowej kwatery przybywa gen. płk Franz Halder,
24.06.1941 przybywa naczelny dowódca wojsk Lądowych feldmarszałek Wałther von Brauchitsch.

W 1944 roku, tak jak w Wilczym Szańcu, przystąpiono do rozbudowy niektórych schronów do gigantycznych rozmiarów, które miały je zabezpieczyć przed największymi bombami, jakimi dysponowali alianci. Podobnie jak w wypadku kwatery Hitlera, tak i tutaj nowe betonowe bunkry, największy z nich miał rozmiary 28 na 18 m i 9 m wysokości nie posłużyły długo Niemcom, gdyż niedługo po ukończeniu prac Naczelne Dowództwo Wojsk Lądowych wobec zbliżania się Armii Czerwonej musiało je opuścić na zawsze. Dziwnym zrządzeniem losu wycofujące się wojska niemieckie nie wysadziły ich w powietrze i zachowały się one do naszych czasów.

Oficerowie sztabowi w kwaterze OKH Anna starali się pozostawać poza zasięgiem wzroku Hitlera z czystego pragmatyzmu. Unikali ciemnych i wilgotnych pomieszczeń schronowych, do pracy i mieszkania wykorzystując normalne budynki, zapewniające im bez wątpienia o wiele większy komfort. Nie było to możliwe w Wilczym Szańcu, gdzie w schronach bez okien, bez bezpośredniego dopływu świeżego powietrza, przy sztucznym oświetleniu pracował i spał w łóżku z wilgotną pościelą wódz III Rzeszy, który zmuszał też do tego swoich współpracowników.

Obecnie teren kwatery jest przekształcony w obiekt turystyczny, który można zwiedzać za opłatą, istnieje również możliwość wynajęcia przewodnika. W strefie pierwszej Quelle, godne uwagi są dwa potężne przebudowane schrony znajdujące się wzdłuż ul. Zdrojowej oraz położone w ich pobliżu niepozorne budowle, pokazujące ich wygląd przed przebudową. Na styku strefy pierwszej i drugiej, przy odejściu drogi prowadzącej do byłej stacji kolejowej od drogi Węgorzewo – Kętrzyn, znajduje się wieloczęściowy obiekt zaplecza technicznego.

Następne tego typu obiekty oraz kolejne schrony dla sztabowców odnajdziemy w strefie drugiej Anna, po obydwu stronach drogi prowadzącej do dworca kolejowego. Przy samym dworcu można pooglądać schron pozostawiony w trakcie wzmacniania, z wykopem pod potężny fundament oraz z żelbetowymi słupami na stropie, stanowiącymi podstawę pod zamocowanie zbrojenia nowej betonowej obudowy. Interesujące są również schrony łączności znajdujące się w strefie trzeciej, nazwanej Brigitten-Stadt (z niem. miasto Brygidek), gdyż większość załogi stanowiły kobiety ze służb pomocniczych. W tej strefie interesujące są schrony łączności oraz znajdujący się po przeciwnej stronie drogi olbrzymi fundament pod kolejną gigantyczną konstrukcję.