Samolot szkolno-treningowy Harvard Mk.IIB

Samolot szkolno-treningowy Harvard Mk.IIB

Znany amerykański koncern lotniczy North American Aviation Incorporated przystąpił w 1936 roku do budowy samolotu szkolno-treningowego w układzie dolnopłata, który miał spełniać rolę samolotu przejściowego dla pilotów przygotowujących się do latania na szybkich samolotach bojowych. Przy projektowaniu i budowie samolotu kierowano się również założeniem, aby miał on niską cenę nabycia, był tani w eksploatacji, charakteryzował się prostotą obsługi, odznaczał właściwościami lotno-pilotażowymi zbliżonymi do takich właściwości samolotów bojowych, a także, aby w razie potrzeby można go było zastosować w warunkach bojowych.



Taki właśnie uniwersalny samolot szkolno-treningowy oznaczony symbolem NA-26 oblatano w marcu 1937 roku. Podczas prób w locie potwierdził on wszystkie założenia, a szczególnie dobre właściwości pilotażowe. Silnik gwiazdowy Pratt & Whitney R-1340 napędzał metalowe śmigło dwupłatowe. Samolot miał zgrabną, starannie pod względem aerodynamicznym opracowaną sylwetkę o konstrukcji metalowej. Kabina zakryta dla dwuosobowej załogi mieściła dwa fotele, dwie tablice przyrządów pokładowych oraz zdwojone urządzenia sterownicze dla ucznia z przodu i instruktora z tyłu.

Zastosowanie wciąganego w locie podwozia znacznie zmniejszyło opór aerodynamiczny i poprawiło osiągi samolotu. Po wprowadzeniu drobnych zmian konstrukcyjnych i usunięciu usterek wykrytych w trakcie prób uruchomiono od razu pierwszą serią produkcyjną oznaczoną symbolem NA-36 (BC-1) przeznaczoną do szkolenia pilotów armii amerykańskiej. Następna ulepszona odmiana NA-54 (BC-2) miała śmigło metalowe trójłopatowe oraz kadłub o konstrukcji całkowicie metalowej. Po potwierdzeniu swoich walorów w praktycznym szkoleniu samoloty NA-36 i NA-54 stały się maszynami bardzo poszukiwanymi. Nic więc dziwnego, że koncern North American przystąpił do produkcji wielkoseryjnej tych samolotów o nazwie Texon w różnych wersjach: AT-6 (NA-59), AT-6A (NA--77), AT-6B, AT-6C (NA-88), AT-6D, AT-6F itp.

Stosowano je w licznych ośrodkach szkolnych i jednostkach bojowych do szkolenia pilotów myśliwskich, strzelców pokładowych i radiotelegrafistów. Samoloty te dopuszczano do nauki wyższego pilotażu, strzelania w locie i bombardowania z lotu nurkowego, Cieszyły się one dużym uznaniem personelu latającego i naziemnego. Tak przydatnymi samolotami zainteresowała się również Anglia. Od 1938 roku do września 1939 roku sprowadzono 200 maszyn AT-6, którym w Anglii nadano nazwę Harvard Mk.I. Samoloty następnych wersji dostarczano do lotnictwa angielskiego sukcesywnie już w czasie wojny w ramach umowy „Lend Lease". I tak w Anglii używano: 1173 samolotów w wersji Mk.II (NA-59), 786 Mk-IIA (NA-77), 2485 Mk.IIB (NA-77) i 351 Mk.III (NA-88) - łącznie 5135 samolotów Harvard.

Poszczególne wersje różniły się wprowadzonymi zmianami konstrukcyjnymi, w wersji Mk.IIA zastosowano na przykład niestrategiczne materiały stal niskostopową i drewno zamiast stopów lekkich. Z jednego samolotu osiągano oszczędność około 600 kg tych stopów. Wersja Mk.III miała natomiast zmodernizowaną instalację elektryczną o napięciu 24V w odróżnieniu od wersji poprzednich z instalacją o napięciu 12V.

Z samolotami Harvard zetknęli się w Anglii podczas II wojny światowej takie piloci polscy, Po raz pierwszy już w 1940 roku szkolili się na nich polscy piloci myśliwscy w angielskich ośrodkach szkolnych OTU w Aston Down, Sutton Bridge, Nr 6 Ferry Pilots Pool i innych.

W sierpniu 1944 roku wprowadzono Harvardy Mk.IIA i Mk.IIB do polskiej szkoły lotniczej Nr 16 (P) SFTS w Newton. Zastąpiły one wysłużone już samoloty szkolne Miles Master Mk.III. Służyły one do szkolenia i ćwiczeń pilotów myśliwskich i strzelców pokładowych aż do likwidacji szkoły w listopadzie 1946 roku. Po zakończeniu wojny polska szkoła lotnicza otrzymała również Harvardy Mk.III.

Zmodernizowane w USA Texany różnych wersji używano jeszcze do końca lat pięćdziesiątych. Samolot North American Harvard Mk.IIB (AT-6B Texan) był dwumiejscowym samolotem szkolno-treningowym w układzie wolnonośnego dolnopłata o konstrukcji metalowej; podwozie klasyczne wciągane w locie;
napęd: 1 silnik gwiazdowy Pratt & Whitney R-1340-49 Wasp o mocy 442 kW (600 KM); uzbrojenie: 1 zsynchronizowany stały karabin maszynowy Browning kal. 7,69 mm oraz ewentualnie 1 ruchomy karabin maszynowy Lewis lub Vickers K kal. 7,69 mm w tylnej kabinie, 6 bomb szkolnych po 12,5 kg każda na wyrzutnikach pod centralną częścią płata.

Dane techniczne - wymiary: rozpiętość 12,8 m. długość 8,84 m, wysokość 3,58 m;
Masy: całkowita (w locie) 2340 kg, własna 1770 kg;
osiągi: prędkość maks. 337 km/h, czas wznoszenia na wysokość 3000 m - 7 min 20 s, pułap
7350 m, zasięg 1000 km.

Tagi: Historia II wojny światowej, amerykańskie samoloty 2 wojny światowej,