Samolot współpracy z armią Lysander Mk. III A

Samolot współpracy z armią Lysander Mk. III A

W angielskiej firmie lotniczej Westland Aircraft Limited opracowano w 1934 roku projekt samolotu współpracy z armią lądową służący do rozpoznania, korygowania ognia artylerii i atakowania celów naziemnych. Projekt samolotu powstał w biurze konstrukcyjnym wytwórni pod kierunkiem inż. W. E. Pettera. Pierwszy prototyp oblatano 15 czerwca 1936 roku a drugi, przystosowano do prób w warunkach tropikalnych, w grudniu tego samego roku. W tym celu wysłano go na początku 1937 roku do Indii.



Prototyp pod nazwą Lysander Mk.I skierowano do produkcji seryjnej na początku 1937 roku Trwała ona do stycznia 1942 roku Wytworzono w tym okresie 1425 Lysanderów w wersjach Mk.I, II, III, IIIA i TTIIIA. Wersje te różniły się w zasadzie tylko typami silników gwiazdowych. Lysander Mk.I był napędzany silnikiem Mercury XII o mocy 655 kW (890 KM). Lysander Mk.II silnikiem Perseus XII o mocy 666 kW (905 KM), Lysander, Mk.III silnikiem Mercury XX o mocy 640 kW (870 KM), a Lysander Mk.IIIA bardziej udoskonalonym silnikiem Mercury XXX o takiej samej mocy co silnik Mercury XX.

Pierwsze seryjne Lysandery wprowadzono do uzbrojenia angielskiego 16 dywizjonu. Jesienią 1939 roku 6 dywizjonów RAF wyposażonych w Lysandery przerzucono do Francji w celu współpracy z Brytyjskim Korpusem Ekspedycyjnym. Wiosną 1940 roku po rozpoczęciu przez Niemców wojny we Francji Lysandery, przy dużej przewadze Luftwaffe w powietrzu, okazały się nieprzydatne w bezpośrednich działaniach bojowych, jak rozpoznanie oraz atakowanie pierwszej linii i ponosiły duże straty. W związku z tym po ewakuacji do Anglii pełniły w zasadzie funkcje pomocnicze, służyły do ratowania pilotów alianckich zestrzelonych do morza przy brzegach angielskich, rzadziej używano ich do rozpoznania, a od 1943 roku prawie wyłącznie do szkolenia i służby specjalnej. Lysandery podczas II wojny światowej stosowano także w warunkach bojowych w Grecji, Egipcie, Palestynie, w Indiach i Birmie.

Z samolotami Lysander w czasie wojny zetknęli się w Anglii również piloci polscy. Samoloty te w wersji Mk.III otrzymał zorganizowany w październiku 1940 roku polski 309 Dywizjon Współpracy z Armią. Lysandery Mk.IIIA dostarczono zaś do dywizjonu 309 w czerwcu 1942 roku Do lipca 1942 roku w dywizjonie tym prowadzono na lysanderach szkolenie w wykonywaniu różnych zadań we współpracy z I Polskim Korpusom w Szkocji. Praktyka wykazała jednak, że w walce prowadzonej w nowoczesny sposób Lysandery nie nadają się do współpracy z jednostkami lądowymi, wobec czego załogi polskie nie wykonywały na nich lotów bojowych. Maszyny te z dodatkowymi zbiornikami paliwa pod kadłubem, przedłużającymi długotrwałość lotu do 8 godzin, stosowano natomiast w 138 dywizjonie specjalnym do współpracy z ruchem oporu w krajach okupowanych. W 1944 roku na Lysanderach Mk.III dostarczono z Włoch do południowej Polski łączników i kurierów. Podobno na 2 Lysanderach przylecieli latem 1944 roku delegaci z Anglii na przegląd oddziału Armii Krajowej w Gorcach. Ponadto na samolotach tych latali Polacy w Anglii w różnych ośrodkach szkolnych i bazach oraz rozprowadzali je lotem z wytwórni i zakładów naprawczych do jednostek i dywizjonów lotniczych.



Samolot Westland Lysander Mk.III A był dwumiejscowym samolotem współpracy z armią lądową, grzbietopłatem o konstrukcji metalowej; podwozie klasyczne - stałe o szerokim rozstawie kół (2,97 m) starannie oprofilowane, napęd: 1 silnik gwiazdowy Bristol Mercury XXX o mocy 640 kW (870 KM), śmigło metalowe trójłopatowe; uzbrojenie: 2 stałe karabiny maszynowe Browning kal. 7,69 mm w owiewkach kół podwozia, 2 ruchome sprzężone karabiny maszynowe Lewis kal. 7,69 mm w tylnej kabinie, 16 bomb po 10 kg kaida na 2 wysięgnikach przytwierdzonych do goleni podwozia albo 3 bomby o łącznej masie 226 kg na zaczepach pod kadłubem.

Dane techniczne:
wymiary: rozpiętość 15,25 m, długość 9,15 m. wysokość 4.42 m;
masy: całkowita (w locie) 2660 kg, własna 1990 kg; osiągi: prędkość maks. 340 km/h na
wysokości 1525 m, prędkość minimalna 90 km/h, czas wznoszenia na wysokość. 3050 m - 8 minut, pułap 6500 m, zasięg 930 km, rozbieg 278 m, dobieg 310 m.