 |
| źródło wikipedia |
Operacja Retribution
Brytyjskie Królewskie Siły Powietrzne przeprowadziły dwa naloty bombowe na Sofię, stolicę Bułgarii, w odwecie za ataki na Jugosławię. Inwazja spowodowała kapitulację sił Jugosławii w dniu 17 kwietnia. Starszy oficer Luftwaffe odpowiedzialny za bombardowanie został schwytany przez Jugosłowianin pod koniec wojny i został osądzony i stracony za zbrodnie wojenne, częściowo za udział w bombardowaniu Belgradu.
Po przyłączeniu w 1938 roku przez Niemcy Austrii, Jugosławia miałą wspólną granicę z Trzecią Rzeszą i znalazła się pod rosnącą presją nacisków politycznych, ze strony państw Osi. W kwietniu 1939 roku Jugosławia zyskała drugą granicę z Królestwem Włoch, kiedy ten kraj zaatakował Albanię . Od września do listopada 1940 roki Węgry przystąpiły do paktu trójstronnego, a Włochy zaatakowały Grecję, a Rumunia przystąpiła również do paktu. Od tego czasu Jugosławia była prawie otoczona przez państwa Osi, a jej neutralne stanowisko wobec wojny było pod ogromną presją. 14 lutego 1941 roku Adolf Hitler zaprosił premiera Jugosławii Dragiša Cvetkovića i jego ministra spraw zagranicznych Aleksandra Cincar-Markovića do Berchtesgaden i poprosił Jugosławię o przyłączenie się do Paktu. Dwa tygodnie później Bułgaria przystąpiła do paktu. Nazajutrz wojska niemieckie wkroczyły do Bułgarii z Rumunii, zamykając pierścień wokół Jugosławii.
Hitler naciskał jeszcze 4 marca 1941 roku, Kiedy jugosłowiański regent, książę Paul, odwiedził Berchtesgaden, ale książę Paul odłożył decyzję. W dniu 6 marca Królewskie Jugosłowiańskie Siły Powietrzne zostały potajemnie zmobilizowane, a następnego dnia brytyjskie wojska zaczęły lądować w Grecji, aby wzmocnić obronę Bałkanów przeciwko Włochom. Lotnictwo jugosłowiańskie zaczęło rozpraszać się na lotniskach pomocniczych w dniu 12 marca, a rozmieszczenie zostało zakończone do 20 marca. Hitler, chcąc zabezpieczyć południową flankę przed zbliżającą się inwazją Związku Radzieckiego, zażądała, aby Jugosławia podpisała Pakt, a rząd Jugosławii ostatecznie zastosował się do niego 25 marca 1941 roku. Dwa dni później wojskowy zamach stanu został przeprowadzony przez grupę oficerów sił lotniczych i Jugosłowiańskiej Królewskiej Gwardii , dowodzony przez dowódcę sił lotniczych generała brygady Borivoje Mirković. Książę Paweł został zdetronizowany i zastąpiony przez 17-letniego króla Piotra II, który został uznany za pełnoletniego.
W tym samym dniu, co jugosłowiański zamach stanu, Hitler wydał dyrektywę 25 , która stanowiła, że zamach stanu zmienił sytuację polityczną na Bałkanach. Rozkazał, że "nawet jeśli początkowo Jugosławia powinna złożyć deklaracje lojalności, musi być uważana za wroga i dlatego musi zostać zniszczona tak szybko, jak to możliwe". Po zamachu niemiecki samolot rozpoznawczy często przekraczał jugosłowiańską przestrzeń powietrzną, a myśliwce VVKJ były w ciągłej gotowości. Niemieckie ataki pokazały, że jugosłowiańska sieć naziemnych punktów obserwacyjnych i obsługująca je łączność radiowa były niewystarczające.
Bombardowanie Belgradu w 1941 roku
Hitler zdecydował, że Belgrad zostanie zbombardowany jako kara za zamach stanu przeciwko rządowi, który podpisał Pakt, pod kryptonimem Operacja Retribution ( niem . Unternehmen Strafgericht ). 27 i 28 marca 1941 roku Reichsmarschall Hermann Göring przemieścił około 500 samolotów myśliwskich i bombowych z Francji i północnych Niemiec na lotniska w pobliżu granicy z Jugosławią. Dowódca Luftflotte IV, Generaloberst (generał) Alexander Löhr, przydzielił te samoloty, aby atakowały stolicę Jugosławii falami w dzień i w nocy. Löhr wydał rozkaz bombardowania 31 marca, ale decyzja o zbombardowaniu Belgradu nie została potwierdzona przez Hitlera do 5 kwietnia. Chociaż Hitler nakazał ogólne zniszczenie Belgradu, Löhr zastąpił te ogólne kierunki konkretnymi celami wojskowymi w mieście w ostatniej chwili. 3 kwietnia VVKJ Major Władimir Kren uciekł do Niemców, samolotem Potez 25 do Grazu, w Trzeciej Rzeszy oraz przekazał lokalizację wielu lotnisk, a także kodów używanych przez VVKJ, które musiały zostać szybko zmienione. Po południu 5 kwietnia brytyjski pułkownik odwiedził Mirkovića w bazie VVKJ w Zemun i potwierdził, że atak na Belgrad rozpocznie się o 06:30 następnego dnia rano.Niemieckie siły naziemne przekroczyły granicę o 5:15 6 kwietnia, a minister Propagandy Rzeszy, Reichsleiter Joseph Goebbels, ogłosił deklarację wojny o godzinie 06:00. Jugosłowiańska obrona przeciwlotnicza spowodowała fałszywy alarm, kiedy poinformowała o zbliżającym się nalocie bombowym z kierunku Rumunii o 03:00, ale stanowiska nasłuchowe na rumuńskiej granicy rzeczywiście słyszały silniki lotnicze Fliegerführer Arad. 51 Grupa Myśliwców VVKJ w Zemun została ostrzeżona przed świtem, a kiedy zaczęły się pojawiać raporty o atakach Luftwaffe na lotniska VVKJ, pierwszy patrol został wysłany w powietrze. Początkowo nie można było zobaczyć żadnego samolotu zbliżającego się do Belgradu.
Pierwsza fala znalazła się w Belgradzie o godzinie 06:45 i składała się z 74 bombowców nurkujących Junkers Ju 87 Stuka, 160 średnich bombowców Heinkel He 111 i lekkich bombowców Dornier Do-17 na wysokości od 2400 do 3000 metrów. Byli eskortowani przez ciężkie myśliwce Messerschmitt Bf 110 na wysokości 3400-3700 metrów i 100 myśliwców Messerschmitt Bf 109 E na wysokości 4600 m. Cała Jugosłowiańska VI Brygada Myśliwska, składająca się z 51 Grupy Myśliwskiej w Zemun i 32 Grupy Myśliwskiej w Prnjavor w sumie 29 Messerschmitt Bf 109Es i 5 Rogožarski IK-3s, otrzymała polecenie, aby przechwycić Niemców. Jugosłowianie szybko zostali zaangażowani przez eskortowane Messerschmitt Bf 109E z Jagdgeschwader 77 (JG 77). Tak jak pierwsza fala nadlatywała, samoloty Hawker Hurricane Mk1s z 52 Grupy z 2 Brygady Myśliwców z siedzibą w Knić przybyły nad Belgrad i zaatakowały kilka bombowców nurkujących, twierdząc, że Stuka został zestrzelony. Podczas pierwszego ataku Jugosłowianie zestrzelili piętnaście niemieckich samolotów, tracąc pięć własnych, a sześć kolejnych zostało poważnie uszkodzonych. Piloci JG 77 twierdzili, że dziesięć jugosłowiańskich maszyn zostało zestrzelonych, a kolejne sześć zostało zniszczonych na ziemi. Po powrocie do bazy dowódca 51 Grupy Myśliwskiej został zwolniony z dowództwa za nie podjęcie działań.
Druga fala dotarła nad Belgrad około godziny 10:00, składająca się z 57 bombowców nurkujących Junkers Ju 87 i 30 Messerschmitt Bf 109E. Przeciwstawiło się im 15 z pozostałych samolotów z 6 Brygady Myśliwskiej. Tym razem Jugosłowianie zestrzelili dwa bombowce nurkujące i jeden Bf 109E. Patrol Bf 109E z Jugosłowiańskiej 31 Grupy Myśliwców z siedzibą w Kragujevac, działając bez rozkazu dowódcy grupy, podążył za Niemcami, gdy wracali do swoich baz i zażądali dwóch bombowców nurkujących w zamian za utratę obu jugosłowiańskich samolotów.
Dwa kolejne ataki zostały wykonane na Belgrad przez Niemców w pierwszym dniu inwazji. Trzecia fala uderzyła o godzinie 14:00, składała się z 94 bombowców lecących z lotnisk pod Wiedniem, eskortowanych przez 60 myśliwców. Atak ten został skonfrontowany z osiemnastoma myśliwcami 6 Pułku Myśliwskiego, które zastrzeliły cztery niemieckie samoloty. Czwarty atak tego dnia na Belgrad nastąpił o 16:00, tym razem wzięło w nim udział 97 bombowców nurkujących i 60 myśliwców.
Niemieckie grupy atakujące Belgrad ogłosiły, że łącznie 19 myśliwców Jugosłowiańskich Bf 109E i cztery niezidentyfikowane samoloty zostały zniszczone 6 kwietnia. Rzeczywiste straty samolotów jugosłowiańskich pierwszego dnia, które zostały zestrzelone to 10, a piętnaście zostało uszkodzonych. Jugosłowianie twierdzili, że zestrzelili dwadzieścia dwa niemieckie samoloty i zmusili dwa kolejne do lądowania. Niemcy stracili znacznie mniej samolotów niż twierdzą Jugosłowianie, łącznie dwanaście samolotów; dwa lekkie bombowce Do 17Z, pięć ciężkich myśliwców Bf 110, cztery bombowce nurkujące Ju 87 i jeden myśliwiec Bf 109E. Jednyn z pilotów Luftwaffe, który zdobył swoje pierwsze zwycięstwo nad Belgradem 6 kwietnia, był Oberleutnant Gerhard Koall z Jagdgeschwader 54 , który uzyskał 37 zwycięstw i został odznaczony Krzyżem Kawalerskim Żelaznego Krzyża w 1944 roku.
Ogółem bombowce i bombowce nurkujące zrzuciły o 215-360 ton bomb i bomb zapalających na stolicę. Słabe Królewskie Jugosłowiańskie Siły Powietrzne i nieadekwatne zabezpieczenia przeciwlotnicze Belgradu pokrótce usiłowały sprostać przytłaczającemu atakowi Luftwaffe, ale zostały wyeliminowane jako zagrożenia podczas pierwszej fali ataku. Źródła różnią się w odniesieniu do sukcesu osiąganego przez obrońców. Badania US Army opublikowane po raz pierwszy w 1953 roku dowodzą, że Luftwaffe straciła dwa samoloty myśliwskie, zestrzeliła 20 jugosłowiańskich samolotów i zniszczyła kolejne 44 na ziemi. Historyk wojskowości Daniel L. Zając pisze, że Niemcy stracili 40 samolotów podczas dwudniowej bitwy powietrznej. Inne źródło wskazuje na utratę 14 niemieckich samolotów w dniu 6 kwietnia. Bombowce nurkujące w kolejnych falach mogły działać na wysokościach na dachu.
Według historyka Stevana K. Pavlowitcha , bombardowanie Belgradu trwało trzy dni. Inne źródła twierdzą, że bitwa powietrzna nad Belgradem trwała tylko dwa dni z powodu złych warunków loticzych w dniu 8 kwietnia. Najważniejszą instytucją kulturalną, która została zniszczona, była Biblioteka Narodowa Serbii , która została trafiona bombami i strawiona przez ogień. Setki tysięcy tomów, rzadkich książek, map i średniowiecznych rękopisów zostały zniszczone. Ucierpiało również zoo w Belgradzie, gdzie przestraszone zwierzęta wybiegły na ulice.
Brytyjski odwet
37 Dywizjon z Royal Air Force przeprowadził dwa naloty bombowe na Sofię , stolicę Bułgarii, w odwecie za bombardowania Belgradu. Bombowce Vickers Wellington lecące z lotniska w Grecji, przeprowadziły naloty w dniach 6-7 kwietnia i 12-13 kwietnia, rzucając w sumie 30 ton bomb wybuchowych na cele kolejowe i pobliskie obszary mieszkalne. Te naloty zostały przeprowadzone pomimo faktu, że Wielka Brytania nie była w stanie wojny z Bułgarią do dnia 12 grudnia 1941 r.Następstwa
Bombardowanie Belgradu sparaliżowało komunikację między jugosłowiańską armią a jej kwaterą główną i przyczyniło się zdecydowanie do gwałtownego rozpadu jugosłowiańskiego oporu. Ofiary cywilne były znaczące, ale źródła różnią się znacznie od 1500 do 17 000 zabitych. Według dziennikarza Williama Stevensona z ruin wydobyto około 24 000 ciał, a wielu nigdy nie odnaleziono. Oficjalna liczba ofiar stwierdzona wkrótce po ataku bombowym wyniosła 2271 zabitych. Inne źródła wspominają od 5000 do 10 000 ofiar śmiertelnych, a późniejsza jugosłowiańska ocena jest jeszcze wyższa.Po kapitulacji Jugosłowiańskiej, inżynierowie Luftwaffe przeprowadzili w Belgradzie ocenę uszkodzeń. W raporcie stwierdzono, że 218,5 ton bomb zostało zrzuconych. Wymienił wszystkie cele bombardowania, które obejmowały: pałac królewski, ministerstwo wojny, kwaterę główną, centralę pocztową, biuro telegraficzne, dworce kolejowe pasażerskie i towarowe, elektrownie i koszary. Wspomniano również, że siedem min przeciwpancernych zostało zrzuconych, a obszary w centrum i na północny zachód od centrum miasta zostały zniszczone, co stanowi 20 do 25 procent całkowitej powierzchni. Niektóre aspekty bombardowania pozostają niewyjaśnione, w szczególności użycie min powietrznych. Natomiast Pavlowitch stwierdza, że prawie 50 procent mieszkań w Belgradzie uległo zniszczeniu. Po inwazji Niemcy zmusili od 3500 do 4 000 Żydów do zbierania gruzu.
Löhr został schwytany przez partyzantów jugosłowiańskich w dniu 9 maja 1945 roku, uciekł i został ponownie schwytany 13 maja. Był intensywnie przesłuchiwany, po czym został osądzony przed jugosłowiańskim sądem wojskowym w sprawie wielu zarzutów o zbrodnie wojenne, z których jedna związana była z jego dowództwem Luftflotte IV podczas operacji bombardowania Belgradu. Został skazany na śmierć i stracony.
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz