Amerykański lotniskowiec USS Yorktown

Amerykański lotniskowiec USS Yorktown (CV-5)

Amerykański lotniskowiec USS Yorktown był głównym okrętem swojej klasy lotniskowców, ochrzonym przez Pierwszą Damę Eleanor Roosevelt. Wiele lat przedwojennych spędził na wschodnim wybrzeżu Stanów Zjednoczonych, na Morzu Karaibskim, a nieraz odwiedzał Kanał Panamski. W tym czasie przeszedł naprawę jesienią 1938 roku i przez jakiś czas był okrętem flagowym 2 Dywizjonu Lotniskowców. 20 kwietnia 1939 roku wypłynął z Hampton Roads do San Diego przez Kanał Panamski, dołączając do Floty Pacyfiku. W latach przedwojennych uczestniczył również w Flotach XX i XXI; obie były krytyczne w rozwoju taktyk lotniczych stosowanych w nadchodzącej wojnie. 20 kwietnia 1941 roku Yorktown wraz z niszczycielami Warrington, Somers i Jouett został wysłany z powrotem na Atlantyk, aby przeciwstawić się zagrożeniu niemieckim okrętom podwodnym.



W dniu 16 grudnia 1941 roku lotniskowiec USS Yorktown opuścił Norfolk. Po przybyciu do San Diego kontradmirał Frank Jack Fletcher umieścił swoją flagę jako jego okręt flagowy Task Force 17. Po eskortowaniu konwoju transportowego do amerykańskiego Samoa, rozpoczął ofensywę 31 stycznia 1942 roku przeciwko Wyspom Gilberta. Tego samego ranka,  05:17 rano, z lotniskowca wystartowało 11 bombowców torpedowych TBD-1 i 17 bombowców nurkujących SBD-3 przeciwko japońskim instalacjom przybrzeżnym i okrętom w Jaluit, Makin i Mili. Atak spowodował zaskoczenie taktyczne, ale nie udało się zlokalizować żadnych japońskich statków. Zginęło sześć samolotów. Wrócił do Pearl Harbor po nalocie.

14 lutego USS Yorktown opuścił Pearl Harbor i spotkał się z Task Force 11 6 marca w Coral Sea. Połączone siły popłynęły w kierunku Nowej Gwinei, aby przeprowadzić nalot na japońską wyspę między tym a Rabaulem, otrzymała wiadomość o japońskich operacjach wzdłuż sektora Salamaua-Lae na północnym wybrzeżu wschodniej Nowej Gwinei, a plan ataku zmienił się. O 08:10 10 marca 1942 roku lotniskowiec Yorktown uruchomił swoje samoloty, dwadzieścia minut po tym, jak wystartowały samoloty z drugiego lotniskowca USS Lexington. Bombowce nurkujące VS-2 SBD z lotniskowca USS Lexington zaatakowały japońskie statki w Lae o 09:22, a bombowce torpedowe VT-2 i bombowce nurkujące VB-2 zaatakowały statki w Salamaua o 09:38 r. Bombowce miały osłonę myśliwców. Samoloty z lotniskowca Yorktown kontynuowały ataki, VB-5 i VT-5 przeciwko Salamaua o 09:50 i VS-5 przeciwko Lae. Spośród 104 zaangażowanych amerykańskich samolotów, utracono tylko jeden bombowiec nurkujący z lotniskowca Lexington.

Po pobycie w Tongatabu, lotniskowiec USS Yorktown wypłynął 27 kwietnia 1942 roku na Morze Koralowe. Task Force 17 po raz kolejny przyłączył się do Task Force 11 1 maja. 4 maja Fletcher znalazł się w odległości uderzenia Tulagi. Tego ranka, o 07:01, 18 myśliwców F4F, 12 bombowców torpedowych TBD i 28 bombowców nurkujących SBD z USS Yorktown zaatakowało Tulagi i Gavutu w trzech falach, niszcząc 5 japońskich wodnosamolotów i zatapiając niszczyciela Kikuzuki, trzy stawiacze min i cztery barki. Podczas ataku stracono dwa myśliwce F4F i jeden bombowiec torpedowy TBD.

Rankiem 6 maja 1942 roku dwa dni po udanym nalocie na Tulagi i Gavutu, Fletcher skonsolidował wszystkie sojusznicze okręty w Task Force 17, a USS Yorktown stał się okrętem flagowym. Wiedząc, że japońskie siły płyną na południe w kierunku jego ogólnego obszaru, Fletcher postanowił go wykryć. 7 maja japońskie samoloty rozpoznawcze znalazły pierwszą flotę amerykańską, lokalizując tankowiec Neosho (który został źle zidentyfikowany jako lotniskowiec) i niszczyciel USS Sims. Fala bombowców i kolejna faala bombowców nurkujących zaatakowała oba statki, zatapiając niszczyciel USS Sims trzema bezpośrednimi uderzeniami i niszcząc Neosho siedmioma bezpośrednimi uderzeniami.

Ten otwierający rozdział bitwy o Morze Koralowe ostrzegł amerykańskie lotniskowce. Amerykańskie samoloty wystartowały szybko po ataku, znajdując japońskiego lotniskowca Shoho, zatapiając go. Po południu flota lotniskowców Shokaku i Zuikaku, niewykryta przez siły amerykańskie, rozpoczęła atak z 27 samolotami, ale nie udało się zlokalizować amerykańskiej floty. Po pojedynku, który kosztował ich 9 samolotów, zmęczeni piloci natknęli się na USS Yorktown, myląc go z ich okrętami macierzystymi i próbowali wylądować, dopóki działa przeciwlotnicze nie otworzyły do nich ognia.

W dniu 8 maja 1942 roku samolot rozpoznawczy z lotniskowca USS Lexington zlokalizował dwa pozostałe japońskie lotniskowce. W kolejnym uderzeniu samoloty z Yorktown zaliczyły dwa trafienia w Shokaku. Wraz z kolejnym uderzeniem przez bombowiec nurkujący z lotniskowca Lexington amerykański atak poważnie uszkodził pokład lotniczy, czyniąc go bezużytecznym. Około 11:00 uderzenie odwetowe dotarło do amerykańskiej floty. Amerykańskie  myśliwce patrolu powietrznego zestrzeliły 17 atakujących, ale kilka bombowców torpedowych i bombowców nurkowych udało się przedrzeć, trafiając w Lexington dwoma torpedami i trzema bombami, a Yorktown bombą. Bomba, która uderzyła w Yorktown, eksplodowała pod pokładami, zabijając lub raniąc poważnie 66 ludzi i wzniecając ogień. Jednak zespoły ds. Kontroli nad obrażeniami szybko opanowały pożar, a lotniskowiec kontynuował loty.

Po zatrzymaniu poważnego ataku japońskiego na południowym Pacyfiku, Yorktown udał się do Pearl Harbor w celu naprawy. Pierwotnie czas szacowany na trzy miesiące, z powodu przewidywanego ataku na Midway, tymczasowe naprawy zostały zakończone w ciągu miesiąca. Powrócił jako okręt flagowy Task Force 17 w dniu 30 maja 1942 roku.

Na północny wschód od atolu Midway, Task Force 17 połączony z Task Force 16 rankiem 4 czerwca, samolot rozpoznawczy PBY Catalina, który wystartował z Midway odkrył japońską flotę. Fletcher, dowodząc dwoma amerykańskimi siłami zadaniowymi, zawierającymi trzy lotniskowce, nakazał natychmiastowe uruchomienie fal ataków w poszukiwaniu japońskich lotniskowców. Amerykańskie bombowce torpedowe najpierw znalazły japońskie lotniskowce, ale 35 z 41 bombowców torpedowych zostało zestrzelonych bez zadawania obrażeń. Bombowce nurkowe z Yorktown zdobyły trzy bezpośrednie trafienia lotniskowca Kaga, podczas gdy bombowce nurkujące z lotniskowca USS Enterprise spowodowały podobne obrażenia na lotniskowcach Akagi i Soryu.

Lotniskowiec Yorktown został dwukrotnie zaatakowany w Midway. O 10:57 porucznik Michio Kobayashi i jego jednostka bombowa składająca się z 18 samolotów wystartowały z Hiryu, by zaatakować amerykański lotniskowiec Yorktown, eskortowane przez 6 myśliwców. Dwie trzecie jego siły ataku niosło 250-kilogramowe, przeciwpancerne bomby przeciw Yorktown, podczas gdy pozostałe miały na pokładzie bomby. Siły odnalazły Yorktown i zaczęły atakować.

Dwa kolejne trafienia trafiły później w Yorktown. Druga bomba przebiła pokład lotniczy w pobliżu wyspy, wybuchając wewnątrz statku i rozpoczynając duży pożar i wiele mniejszych. Trzecia bomba uderzyła w windę numer jeden i zdetonowała nad czwartym pokładem, rozpalając ogień w sztauerskim schowku w pobliżu przedniego zbiornika z benzyną i magazynami, ale właściwe zatopienie magazynu i napełnienie zbiornika benzyny dwutlenkiem węgla uniemożliwiło powiększenie szkód. Chociaż atak Kobayashiego był w stanie unieszkodliwić Yorktown, zapłacono za to wysoki koszt. Spośród 24 samolotów wysłanych w ataku, 18 z nich zostało straconych, a spośród 6, które powróciły, tylko 2 były w nienaruszonym stanie. Kobayashi był wśród zabitych.

Drugi atak prowadził porucznik Joichi Tomonaga, który opuścił lotniskowiec Hiryu wiedząc, że nie ma wystarczającej ilości paliwa na swym torpedowym bombowcu, aby odbyć podróż powrotną, miała to być jego ostatnia misja. Atak składał się z 18 bombowców torpedowych i 18 myśliwców. "Samoloty leciały w każdym kierunku", wspominał kapitan Elliott Buckmaster z Yorktown, gdy przybyli japońscy napastnicy, "a wielu płonęło." Jednak nie wszyscy padli przed dotarciem do lotniskowca. Cztery bombowce były w stanie uwolnić ładunek zanim zostały trafione.

Jeden z nich wyrwał dziurę o wielkości 10 stóp kwadratowych na pokładzie lotniczym, wzniecając ogniska. Drugi trafił w burtę i eksplodował w dolnej części lejka, wyłączając dwa kotły. Trzeci przebił bok windy numer jeden i eksplodował na czwartym pokładzie, wzniecając ogień w pobliżu przedniego zbiornika na benzynę i magazynów. Czwarty był Tomonaga, wystrzeliwując torpedę, zanim jego samolot spadł od obrażeń zadawanych przez myśliwca F4F pilotowanego przez Jimmy'ego Thatcha. Tomonaga nie trafił. Po otrzymaniu trafień, Yorktown zwolnił, aż do zatrzymania około 14:40, ale jednostki kontrolujące uszkodzenia i naprawy doprowadziły statek do celu o 15:50 przy 20 węzłach.

Po wznowieniu operacji lotniczych wykryto 10 japońskich nadlatujących samolotów. Trzy z nich zostało zestrzelonych, ale pozostała siódemka nadal zbliżała się do Yorktown. Dwie pierwsze torpedy chybiły, ale trzecia uderzyła w lewą burtę o 16:20, a zaraz po niej czwarta. Yorktown stracił wszelką sterowność i zaczął powoli przechylać się na lewą burtę.

Bez pomocy, ekipa ratunkowe z USS Yorktown nie mogły przeciwdziałać powodziom. Buckmaster nakazał wydanie kamizelek ratunkowych wszystkim członkom załogi w ramach przygotowań do najgorszego. Gdy przechył osiągnął 26 stopni, podano rozkaz opuszczenia okrętu. Buckmaster był ostatnim, który opuścił lotniskowiec (przynajmniej wtedy tak uważał, dwóch kolejnych zostało uratowanych następnego ranka). Fletcher przeniósł swoją flagę na krążownik USS Astoria. Podczas gdy Yorktown został porzucony, jego samoloty, wraz z samolotami z lotniskowca USS Enterprise, znalazły czwartego japońskiego lotniskowca, Hiryu, powodując obrażenia, które ostatecznie doprowadziły do zatopienia.

Ponieważ Yorktown pozostał na powierzchni do następnego ranka, Buckmaster zdecydował, że uda się go uratować. Wysłał ekipę 170 marynarzy do oceny i naprawy statku, podczas gdy statek Vireo rozpoczął powolny proces holowania go do portu. Niszczyciel Hammann podpłynął obok, aby dostarczyć energię elektryczną załodze na pokładzie Yorktown. Do połowy popołudnia ekipa remontowa poprawiła przechył o dwa stopnie.

Gdy wysiłek ratowania okrętu postępował, japoński okręt podwodny I-168 uniknął wykrycia i zatopił Yorktown. O 15:36 roku ekipa Hammanna zauważyła ślad czterech torped. Działko 20 mm natychmiast wystrzeliło, próbując przedwcześnie eksplodować torpedy, ale to nie dało efektu. Jedna z torped uderzyła i zatopiła Hammanna, a dwie uderzyły w Yorktown.

Bomby głębinowe Hammanna eksplodowały po zatopieniu statku, zabijając część ocalałych z Hammann i Yorktown. Vireo zerwał liny holownicze i zawrócił, by ratować ocalałych. O godzinie 05:30 w dniu 7 czerwca 1942 roku pobliskie statki zauważyły, że przechył się zwiększa. O 07:01 godzinie Yorktown przechylił się i zatonął. Amerykańskie niszczyciele i inne pobliskie okręty opuściły swoje flagi do pół masztu, by opłakiwać zatonięcie lotniskowca.

Kraj: Stany Zjednoczone
Klasa statku: Lotniskowiec klasy Yorktown
Nr taktyczny: CV-5
Stocznia: Newport News Shipbuilding, Virginia, Stany Zjednoczone
Stępka: 21 maja 1934 r
Wodowanie: 4 kwietnia 1936 r
Służba: 30 września 1937
Zatopiony: 7 czerwca 1942 r
Wodowanie: Standard 19800 ton
Długość: 246,7 metrów
Szerokość: 33,4 metrów
Zanurzenie:   7,9 metra
Prędkość: 32 węzły
Załoga: 2919
Uzbrojenie: 8x127 mm, karabiny maszynowe 22x12.7 mm
Samoloty: 90