Amerykański lotniskowiec USS „Saratoga”

USS „Saratoga”

Amerykański lotniskowiec  USS „Saratoga” wraz z bliźniaczym lotniskowcem „Lexington” został pierwotnie zaprojektowany jako jeden z sześciu pierwszych w historii US Navy krążowników liniowych. W efekcie zawirowań politycznych i gospodarczych oraz narastających tendencji do ograniczenia wyścigu zbrojeń morskich na świecie, krążowniki liniowe typu „Lexington" pozostały okrętami tej klasy jedynie w sferze projektów, bowiem dwie z sześciu rozpoczętych jednostek zostały ukończone ostatecznie jako lotniskowce.



Oprócz okrętu lotniczego USS „Langley”, uważanego nieco na wyrost za lotniskowiec, „Saratoga” i „Lexington” tak naprawdę były pierwszymi prawdziwymi lotniskowcami marynarki wojennej Stanów Zjednoczonych. Pod wieloma względami były to okręty niezwykłe i bez wątpienia dość oryginalne zarówno z uwagi na nietypowy wygląd jak i parametry techniczne. Obydwa okręty w okresie międzywojennej swojej służby pozostawały największymi okrętami wojennymi świata zaś "Saratoga" aż do chwili wejścia do służby lotniskowca USS „Midway” pozostawała, ze swoimi 274 metrami długości najdłuższym okrętem tej klasy na świecie.

Stępkę pod „Saratogę" położono w stoczni New York Shipbuliding Co. w Camden 25 września 1920 roku, jednak wkrótce budowę wstrzymano. Po zmianie planów i podjęciu decyzji o przebudowie na lotniskowiec, prace na „Saratodze” ponownie ruszyły w dniu 1 lipca 1922 roku. Pokład główny stał się pokładem hangarowym. Burty okrętu podwyższono aż po pokład lotniczy, który znajdował się o trzy kondygnacje wyżej, niż pokład hangarowy. Lekko opancerzony pokład lotniczy wyłożono deskami, które pozostały do końca służby lotniskowca.

Samoloty z pokładu hangarowego na lotniczy transportowały dwa podnośniki. Okręt mógł zabierać nawet do stu samolotów, jednak wraz z rozwojem lotnictwa pokładowego samolotów zabierano w późniejszym okresie o wiele mniej. Charakterystyczną cechą wyglądu zewnętrznego „Saratogi” i „Lexingtona” były nadbudówki. Umiejscowiona na prawej burcie wyspa składała się z szerokiego komina, będącego w istocie osłoną dla czterech zespołów przewodów kominowych. Wieża dowodzenia, znajdująca się od czoła „wyspy" początkowo posiadała trójnożne maszty, jednak w czasie wojny i kolejnych modernizacji przebudowano nadbudówki i „Saratoga” otrzymała nowy maszt palowy.

Po licznych modernizacjach w 1944 roku "Saratoga" posiadała wyporność pełną 48 550 ton, długość 274,6 m, szerokość 34,06 m. (kadłub), zanurzenie max. 11,05 m. Pokład lotniczy miał wymiary 274,6 x 39,6 m. Napęd okrętu stanowiło 8 turbin GE Electric Motors, 16 kotłów firmy White & Forster, co dawało moc ok. 210 000KM. ,Saratoga" na próbach w 1928 roku osiągnęła prędkość 34,65 w. Przy mocy maszyn 212 317 KM. Zasięg okrętu w 1944 roku wynosił 8 950 Mm przy prędkości 15 węzłów i 7 650 Mm przy 20 w. Uzbrojenie „Saratogi”, poza 78 samolotami w pierwszej połowie 1944 roku, stanowiło 8 uniwersalnych armat kal. 127 mm w czterech podwójnych wieżach oraz 8 pojedynczych armat kal. 127 na stanowiskach bez osłon. Baterię przeciwlotniczą, tworzyło 96 działek Boforsa 40 mm ( w zestawach dwu i czterolufowych) oraz 16 działek Oerlikon 20 mm.

Po przekazaniu lotniskowca „Saratoga” do służby 16 listopada 1927 roku, okręt wszedł w skład Floty Pacyfiku z bazą w San Pedro na Zachodnim Wybrzeżu USA. W okresie od końca lat dwudziestych i w latach trzydziestych, przez pokład lotniskowca przewinęły się setki pilotów zdobywających doświadczenie na coraz nowocześniejszych samolotach pokładowych. „Saratoga” każdego roku brała udział w wielkich manewrach floty, pozorowanych atakach na własne bazy oraz rewiach floty, gdzie swoim wyglądem i wymiarami budziła respekt.

Pod koniec 1941 roku „Saratoga” została skierowana do San Diego celem przeprowadzenia remontu. Tam załoga dowiedziała się o ataku Japończyków na Pearl Harbor, amerykańską bazę floty na Hawajach. W dzień po ataku „Saratoga” opuściła zachodnie wybrzeże USA i została skierowana na Hawaje. Pierwszą misją miało być dostarczenie samolotów na wyspę Wake. Jednak okręt zmuszony był zawrócić do Pearl Harbor, bowiem Wake padła zanim otrzymała wsparcie lotnicze.

Koniec roku 1941 i początek 1942 roku to dla lotniskowca pracowity okres. Okręt odbywał liczne patrole w rejonie Hawajów i wyspy Midway. W dniu 11 stycznia przytrafił się prawdziwy pech japoński okręt podwodny I-6 trafił lotniskowiec jedną z kilku wystrzelonych torped. „Saratoga” straciła sześciu marynarzy i nabrała przechyłu na prawą burtę. Okręt dotarł jednak do bazy i został dokowany a samoloty przeniesiono na bliźniaczy lotniskowiec „Lexington”. Niebawem połatany prowizorycznie okręt odesłano do remontu w Bremerton w USA.

Tam lotniskowiec zmodernizowano, dozbrojono i wyposażono w najnowocześniejszy wówczas sprzęt radarowy. „Saratoga" powróciła na Pacyfik zbyt późno, by wziąć udział w bitwie o Midway. Od lipca 1942 roku lotniskowiec operował w rejonie Wysp Salomona, gdzie w sierpniu Amerykanie dokonali inwazji na wyspę Guadalcanal. Rozpoczęły się wówczas trwające kolejne 6 miesięcy zażarte boje pomiędzy flotą Japonii i US Navy. „Saratoga” wraz z USS „Enterprise” i „Wasp" brała udział w kolejnej bitwie lotniskowców, w rezultacie której Japończycy stracili lekki lotniskowiec „Ryujo”.

Samoloty z lotniskowca „Saratoga” zaatakowały i ciężko uszkodziły także transportowiec wodnosamolotów „Chitose”. W dniu 31 sierpnia 1942 roku "Saratoga" znów miała pecha. Została ponownie storpedowana, tym razem przez japoński okręt podwodny I-26. Uszkodzony okręt doprowadzono do Peral Harbor, gdzie został wydokowany i poddany remontowi zakończonemu 6 listopada 1942 roku. Lotniskowiec ponownie dozbrojono. Pod koniec roku „Saratoga" powróciła na Południowy Pacyfik operując w rejonie Noumea, Wysp Salomona i Fidżi.

Początek 1943 roku to dalsze patrole w tym samym rejonie. Wiosna 1943 roku upływa załodze na intensywnym szkoleniu i ćwiczeniach. W połowie roku lotniskowiec operował na Południowym Pacyfiku wraz z brytyjskim lotniskowcem HMS „Victorious” oraz amerykańskim „Princeton". Wraz z „Princetonem” "Saratoga" wzięła udział w ofensywie przeciwko Wyspom Gilberta.

W listopadzie i na początku grudnia okręt wspierał atak na Tarawę i Makin. Pod koniec 1943 roku lotniskowiec wyruszył w rejs do San Francisco. Po dokonaniu przeglądu w doku, okręt opuścił Zachodnie Wybrzeże i wyruszył na Pacyfik w styczniu 1944 roku. Od marca 1944 roku Saratoga ponownie współdziałała z Brytyjską Flotą Pacyfiku wraz z lotniskowcem HMS „lllustrious" oraz pancernikami „Valiant” i „Queen Elizabeth”. W kwietniu samoloty z lotniskowca i brytyjskich lotniskowców operowały w rejonie Jawy i Sumatry.

W połowie 1944 roku lotniskowiec Saratoga został skierowany na kolejny remont do Bremerton. Z uwagi na starzenie się okrętu oraz brak możliwości dostosowania go do standardów, jakie prezentowały najnowsze lotniskowce floty typu ,Essex" (za małe podnośniki nie mogły obsługiwać coraz cięższych samolotów bojowych), zdecydowano zmodernizować „Saratogę” dostosowując jej wyposażenie i lotnictwo do prowadzenia wyłącznie operacji nocnych. Specjalnie dostosowane samoloty „Hellcat” i „Avenger” w zredukowanej liczbie 69 maszyn miały za zadanie ochronę floty przed nocnymi atakami okrętów podwodnych i samolotów przeciwnika.

W lutym 1945 roku „Saratoga" brała udział w inwazji na Iwo-Jimę. Pod koniec lutego „Saratoga" została poważnie uszkodzona atakami kamikaze. Cztery samoloty rozbiły się na pokładzie lotniczym, piąta maszyna uszkodziła kadłub. Zginęło 123 członków załogi, a 192 zostało rannych. Pożary na okręcie opanowano i lotniskowiec skierowano do Pearl Harbor. W marcu 1945 roku lotniskowiec ponownie został dokowany w Bremerton. Uszkodzenia okazały się tak rozległe iż remont i przywrócenie jednostce gotowości bojowej były nieopłacalne. Usunięto uszkodzenia tylko do tego stopnia, by lotniskowiec mógł operować jako jednostka szkolna. Do listopada „Saratoga” odbywała rejsy szkolne w pobliżu Hawajów.

W listopadzie i grudniu 1945 roku lotniskowiec odbywał rejsy z USA na Hawaje transportując pasażerów cywilnych jak i wojskowych w ramach operacji „Magic Carpet". W kwietniu 1946 roku „Saratoga” opuściła na zawsze San Francisco udając się na Hawaje. Z Pearl Harbor lotniskowiec ze szkieletową załogą wyruszył w rejon atolu Bikini. Tam został zakotwiczony i wraz z dziesiątkami innych okrętów miał stać się celem dwóch próbnych wybuchów bomb atomowych. Eksplozję pierwszej lotniskowiec zniósł całkiem nieźle, jednak w efekcie drugiego wybuchu, przeprowadzonego 25 lipca 1946 roku, lotniskowiec „Saratoga” znajdujący się zaledwie 400 metrów od epicentrum wybuchu doznał poważnych uszkodzeń kadłuba i pogrążył się w płytkich wodach laguny. Do dziś spoczywa na równej stępce na głębokości ok. 60 metrów a jego pokład lotniczy, znajdujący się zaledwie 30 metrów pod powierzchnią służy amatorom nurkowania do próbnych zejść pod wodę, przed poważniejszymi wyprawami na inne wraki Bikini.
Dane techniczne USS Saratoga (CV-3) Wyporność standard - 36000t.; wyporność pełna - 48550t.; długość - 274/m; szerokość -29,8m; zanurzenie - 9.7m; pokład lotniczy - 274,7 x 39,6m: załoga - 3373; uzbrojenie - 4x2 Mk28 127mm: 8x Mk40 127mm; 23x4 Bofors 40mm: 2x2 Bofors 40mm: 17x Mk4 20mm.