Japoński myśliwiec J2M3 Raiden

Myśliwiec J2M3 Raiden

Historia konstrukcji tego myśliwca zaczęła się w październiku 1938-go roku gdy naczelny inżynier firmy Mitsubishi, Jiro Horikoshi (projektant samolotu A6M Zero), przeprowadził rozmowy wstępne z przedstawicielami lotnictwa marynarki na temat zaprojektowania myśliwca przechwytującego operującego z lotnisk na lądzie. Fakt że proponowany samolot bardzo odbiegał od dotychczasowych samolotów używanych przez JNAF oraz główny nacisk położony na projekt samolotu A6M Zero spowodował że propozycja Mitsubishi została odłożona na półkę.



Sytuacja uległa zmianie we wrześniu 1939-go roku gdy ogłoszone zostały założenia projektu 14-Shi które zakładały powstanie myśliwca przechwytującego bazującego na lądzie i charakteryzującego się następującymi parametrami: prędkość maksymalna 690 km/h na wysokości 6000 m, czas wznoszenia na tę wysokość nie przekraczający 5,5 min, samolot miał być zdolny do lotu z maksymalną mocą przez 45 min, długość startu przy maksymalnym obciążeniu miała nie przekraczać 300 m, prędkość lądowania nie mogła przekroczyć 150 km/h. Samolot miał być uzbrojony w dwa działka 20mm i 2 kmy 7,7mm.

Nowością był wymóg zainstalowania płyty pancernej za fotelem pilota oraz pominięcie jakichkolwiek wymagań dotyczących zwrotności samolotu. Wybór silnika pozostawiono w gestii projektanta. Jiro Horikoshi miał do dyspozycji silnik rzędowy Aichi Ha-60 Atsuta (Japońska wersja DB-601) lub gwiazdowy Mitsubishi Ha-32 Kasei Model 11. Pomimo obietnic firmy Aichi o zwiększeniu mocy ich silnika w następnym modelu, Horikoshi zdecydował się użyć 14 cylindrowy, chłodzony powietrzem silnik gwiazdowy o mocy startowej 1440 KM pomimo że charakteryzował się on większym zużyciem paliwa i większym przekrojem poprzecznym.

Prace projektowe rozpoczęto na początku roku 1940 ale wyższy priorytet przyznany samolotowi Zero spowodował że pierwszy prototyp, oznaczony J2M1, wzniósł się w powietrze dopiero 20 marca 1942 roku. Miał on zamontowany silnik Kasei 13 o mocy 1460 KM napędzający trzy łopatowe śmigło. W celu zmniejszenia oporów aerodynamicznych związanych z silnikiem gwiazdowym o dużym przekroju poprzecznym, zamontowany w nim został wydłużony wał pozwalający na użycie łagodnie zwężającej się osłony silnika.

Chłodzenie silnika rozwiązane zostało poprzez użycie wentylatora napędzanego przez silnik. By maksymalnie zmniejszyć opór aerodynamiczny, użyto również zaokrąglony wiatrochron. Samolot był łatwy w pilotażu ale piloci doświadczalni zgłosili zastrzeżenia co do widzialności z kabiny oraz dystorcji wizji spowodowanej użyciem wypukłego wiatrochronu. Samolot miał wiele innych mankamentów ale najpoważniejszym był fakt, że nie był on w stanie osiągnąć prędkości maksymalnej i czasu wznoszenia założonego w projekcie. By poprawić te parametry, na czwartym prototypie zamontowano silnik MK4R-A Kasei 23a o mocy 1820 KM, zainstalowano indywidualne rury wydechowe (dało to niewielki wzrost ciągu), skrócono wał silnika co poprawiło widoczność z kabiny w czasie startu, zainstalowano wyższą owiewkę kabiny z płaskim panelem kuloodpornym co wyeliminowało problem dystorcji wizji.

Marynarka Japońska była tak pewna że samolot spełni teraz jej wymagania, że zarządziła wprowadzenie go do produkcji seryjnej jako J2M2 Raiden Model 11 jeszcze zanim zakończone zostały testy prototypu. Niemal natychmiast po wejściu samolotu do służby, zaczęły więc ujawniać się problemy spowodowane tą przedwczesną decyzją. Silnik pluł kłębami dymu a przy niektórych prędkościach samolot wpadał w wibracje.

Problem ten rozwiązano modyfikując system wtrysku mieszanki wody i metanolu oraz mocowanie silnika. Poważniejszy problem ujawnił się 16 czerwca 1943 roku gdy drugi egzemplarz seryjny rozbił się podczas startu. Miesiąc później identyczna sytuacja powtórzyła się z dziesiątym egzemplarzem ale tym razem pilot odzyskał kontrolę nad samolotem poprzez opuszczenie podwozia. Okazało się że po wciągnięciu podwozia, kółko ogonowe blokowało dźwignię steru wysokości w pozycji nurkowania...

Samolot został wyprodukowany jedynie w 155 egzemplarzy J2M2 zanim w maju 1944 roku zastąpiony on został samolotem J2M3. Mitsubshi J2M3 Raiden Model 21 produkowany był równolegle z J2M2. Zasadniczą cechą różniącą te dwie maszyny było uzbrojenie które zmieniono na 4 działka 20 mm zamontowane w skrzydłach, usunięciem kaemow 7,7mm z kadłuba, możliwością zabierania 2 bomb 60kg lub zapasowego zbiornika paliwa o pojemności 200 litrów. Pierwszy seryjny J2M3 został dostarczony do jednostki liniowej w lutym 1944 roku.

Niestety samoloty J2M3 będąc cięższym od J2M2 (silniejsze uzbrojenie) miały również gorsze osiągi. Dodatkowym problemem była zawodność maszyn oraz powolne i niewystarczające dostawy. Efektem tego stało się podjęcie decyzji o przyjęciu samolotu Kawanishi N1 K1-J Shiden jako podstawowego myśliwca przechwytującego ale zezwolono na niewielką produkcję Raidenów do czasu wejścia do produkcji seryjnej samolotu A7M Reppu. Wydarzeniem które uratowało samolot J2M3 Raiden od zupełnego zapomnienia było pojawienie się nad Japonią pierwszych samolotów B-29 Superfortress.

Ponieważ Raiden miał dobre osiągi na dużych wysokościach i silne uzbrojenie, marynarka zdecydowała że może on stać się efektywnym samolotem do ich przechwycenia. W ostatnich miesiącach wojny, Mitsubishi J2M3 Raiden był prawdopodobnie najlepszym myśliwcem przechwytującym jakim dysponowała Japonia ale pojawił się zbyt późno i w zbyt małej ilości by cokolwiek zmienić.

Dane techniczne J2M3: Rozpiętość 10,8 m; długość 9,945 m; wysokość 3,945 m; prędkość max 588 km/h na wysokości 5300 m; czas wznoszenia na pułap 6000 m 6 min 14 s; pułap max 11700 m; zasięg 1900 km; uzbrojenie 2 działka 20 mm Typ 99 Model 2 i 2 działka 20 mm Typ 99 Model 1 montowane w skrzydłach. Produkcja 260 maszyn seryjnych.