Napaść Włochów na Grecję

Napaść Włochów na Grecję

Włosi uderzyli 28 października 1940 roku na Grecję. Położenie zaatakowanych Greków od razu okazało się bardzo niekorzystne. Niemal cały kraj, a w szczególności jego północna część, w której rozpoczęły się walki, był górzysty, ze słabo rozwiniętą komunikacją rzadka sieć dróg i linii kolejowych oraz dotkliwy brak terenów nadających się na urządzenie lotnisk, czy nawet polowych lądowisk zdatnych do wykorzystania przez cały rok.

Armia grecka, wprawdzie bitna, lecz słabo wyposażona w nowoczesne środki walki, a szczególnie uboga w broń przeciwlotniczą, była narażona na działania lotnicze zwalczające przede wszystkim transport zaopatrzenia i amunicji. Własne lotnictwo EVA miało około 150 samolotów pierwszej linii zorganizowanych w 14 eskadrach (mira). Była to w zasadzie mozaika 13 typów (Marcel Bloch MB-151 - 9 egzemplarzy; PZL P-24 - 36 egz.; Gloster „Gladiator"-2egz.; Avia B-534-6 egz.; Bristol „Blenheim" -12 egz.; Potez 633 -11 egz.; Avro „Anson" - 9 egz.; Fairey „Battle" -12 egz.; Henschel Hs 126 -15 egz.; Breguet XIX -18 egz.; Potez XXV - 17 egz.; Dornier Do 22 - 12 egz.; Fairey IIIF - 9 egz.), z których co najmniej pięć należy zaliczyć do już wówczas mocno przestarzałych.

Włosi w dniu ataku mieli na froncie oraz do patrolowania Morza Jońskiego ponad 450 samolotów zorganizowanych w 53 eskadrach. Było to w zasadzie 11 typów (FIAT G-50 - około 80 egzemplarzy; Macchi Mc-200 - 12 egz.; FIAT CR-42 - ponad 46 egz.; FIAT CR-32 - ponad 23 egz.; Junkers Ju 87 - 20 egz.; SIAE - „Savoia-Marchetti"- SM-79 - ponad 31 egz.;SM-81 - ponad 42 egz.; FIAT BR-20-około 19 egz.; CRDA - Z-1007 - około 60 egz.; CRDA Z-506 - ponad 23 egz.; IMAM - Ro-37 - około 25 egz.), z których cztery można zaliczyć do przestarzałych, plus nieustalone bliżej liczby takich typów jak: Fieseler Fi 156, Breda Ba-65, IMAM Ro-43, IMAM Ro-44, CRDAZ-501. Jednostki włoskie korzystały z lotnisk na terenie okupowanej Albanii oraz wygodnych stałych baz własnych we wschodniej części Półwyspu Apenińskiego, a także z baz założonych na wyspach, w miarę ich obsadzania.

Wobec niemal trzykrotnej włoskiej przewagi lotniczej Grecy zgodzili się na proponowaną kanałami dyplomatycznymi pomoc brytyjską, w wyniku czego, pomimo obaw o osłabienie sił w Egipcie, już 3 listopada 1940 roku pierwszych osiem bojowych samolotów RAF, typu Bristol „Blenheim", wylądowało w Eleuzis w towarzystwie czterech samolotów Bristol „Bombay" wiozących obsługę naziemną. Później do działań włączały się następne eskadry wydzielone z brytyjskich dywizjonów. I tak kolejno wchodziły do działań przeciwko bazom włoskim w portach Albanii i lotniskom dalsze „Blenheimy" i „Wellingtony" startujące z lotnisk greckich.

Do osłony lotnisk przybyły drogą morską brytyjskie jednostki artylerii przeciwlotniczej oraz przesuwano samoloty myśliwskie, najczęściej lotem, z baz egipskich. Początkowo były to dywizjony „Gladiatorów", później także „Hurricane'ów", które razem z greckimi P-24 przejęły obowiązki zwalczania lotnictwa nieprzyjaciela nad Grecją. Zaopatrywanie jednostek RAF-u, jak również wymianę i uzupełnianie personelu, prowadzono głównie drogą powietrzną, gdzie samoloty Bristol „Bombay" zostały wsparte mocno już przestarzałymi maszynami Vickers „Valentia". W tym transporcie, jak również później w ewakuacji personelu, wzięły udział greckie (zmobilizowane z linii lotniczych) Junkersy G-24 i Ju 52.

W osłonie konwojów oraz w działaniach przeciwko flocie włoskiej wzięły udział lotniskowce brytyjskie: HMS „Eagle", HMS „Formidable", HMS „lllustrious". Bazujące na nich samoloty FleetAir Arm (FAA): „Albacore", „Fulmar", „Swordfish" i „Sea Gladiator" korzystały z lotnisk greckich, szczególnie na Krecie. Ogółem ze strony brytyjskiej wzięła udział trudna do ustalenia, narastająca liczba samolotów zorganizowanych w 20 dywizjonach RAF i 10 dywizjonach FAA.

W pierwszej fazie działania na rzecz wojsk lądowych polegały głównie na bombardowaniu baz przeładunkowych nieprzyjaciela, zwalczaniu kolumn nieprzyjaciela w wąwozach górskich, osłonie i podtrzymywaniu łączności własnych oddziałów i zrzutach zaopatrzenia dla nich, czy też później ewakuacji z zagrożonych rejonów, patrolowaniu wód i osłonie konwojów morskich.

Z początkiem roku 1941 położenie wojsk sprzymierzonych w Grecji, pomimo lokalnych sukcesów na froncie, nie wyglądało optymistycznie. Na przełomie lutego i marca do ogólnie złej sytuacji lotniskowej pogarszanej warunkami atmosferycznymi, przyczyniło się najsilniejsze w stuleciu trzęsienie ziemi, dewastujące hangary i zabudowania lotniskowe m.in. na lotnisku Larissa, na którego pasach startowych pojawiły się groźne szczeliny. Próby wysadzenia brytyjskich desantów w celu uwolnienia niektórych wysp zajętych przez nieprzyjaciela, nie powiodły się.

W dniu 6 kwietnia 1941 roku o godzinie 6.30 nastąpił jednoczesny atak niemiecki na Jugosławię i Grecję, przygotowywany od listopada 1940 roku pod kryptonimem "Unternehmen MARITA". Do działań przeciw Jugosławii dołączyły Włochy i Węgry dla realizacji swych roszczeń terytorialnych. Jako podstawy wyjściowe do natarcia, a także dla zorganizowania baz lotniczych, Niemcy wykorzystały terytorium Austrii, a także zwasalizowanych już wówczas państw, jak Bułgaria, Rumunia i Węgry. Obszar zaatakowanej Jugosławii różnił się terenowo od obszaru Grecji w zasadzie tylko północno-wschodnią, stosunkowo łatwo dostępną niziną (doliny Dunaju i jego dopływów: Drawy, Sawy i Cisy), dogodną do działań nowoczesnych wojsk zmechanizowanych.

Lotnictwo wojskowe Jugosławii

Lotnictwo wojskowe Jugosławii (JKRV - Jugosłovensko Kraljevsko Ratno Vazduhoplovstvo) w przededniu ataku dysponowało około 470 samolotami pierwszej linii (z czego 269 nowoczesnych - w tym 99 myśliwców) w około 69 eskadrach, zorganizowanych w 29 grup podległych 8 pułkom sformowanym w 4 brygady lotnicze i samodzielne jednostki. Lotnictwo greckie (EVA) dysponowało w tym czasie pozostałościami 10 mocno przetrzebionych eskadr (w tym dwie na P-24). Brytyjczycy (RAF i FAA) dysponowali nieco ponad setką samolotów.

Na scenę wkroczyła Luftwaffe z trudną do oszacowania liczbą samolotów prawdopodobnie około 1200 w około 99 eskadrach, które wchodziły w skład 26 grup i wielu samodzielnych jednostek pochodzących z różnych pułków. Ze strony węgierskiej w bezpośrednich działaniach wzięły udział (spośród ogółem ok. 310 samolotów pierwszej linii) dwa pułki bombowe 3 i 4 Bombazo Ezred na samolotach Ju 86K-2 i Ca-135 bis, pułk rozpoznawczy (5 Kózelfelderito Ezred) na samolotach He 70L, a także samoloty SM-75 mające przerzucać batalion spadochronowy. Osłonę myśliwską stanowiły dwa pułki - 1 i 2 Vadśsz Ezred.

Strona włoska dysponowała około 670 samolotami w 53 eskadrach wchodzących w skład 33 grup i licznych samodzielnych jednostek. Same tylko siły włoskie równoważyły liczebnie siły sprzymierzonych, łącznie zaś państwa „Osi" miały 3,5-krotną przewagę lotniczą. Przewaga ta oraz wciąż jeszcze stanowiący zaskoczenie sposób działań ruchowych, prowadzonych przez Niemców, spowodowały szybką zmianę sytuacji na froncie na korzyść państw Osi.


2 wojna światowa, wojna na bałkanach,