2 Pułk Nocnych Bombowców Kraków

Po-2LNB w Muzeum Lotnictwa Polskiego w Krakowie

2 Pułk Nocnych Bombowców Kraków

2 Pułk Nocnych Bombowców powstał na podstawie rozkazu z 1 kwietnia 1944 roku. W kilka miesięcy po utworzeniu 1 PLM „Warszawa" przystąpiono z początkiem kwietnia 1944 roku do formowania 2 Pułku Nocnych Bombowców „Kraków", którego zalążek powstawał na lotnisku Grigoriewskoje. Jego dowódcą został oficer radziecki, pochodzenia polskiego, płk Józef Smaga. Urodził się on na ziemi lubelskiej, ale od wielu lat przebywał w Związku Radzieckim.



W myśl rozkazu dowódcy 1 Armii Polskiej gen. Zygmunta Berlinga zarówno 1 PLM „Warszawa jak i 2 PNB „Kraków" miały stanowić trzon polskiej dywizji lotniczej. Zadanie to nie było łatwe. Odczuwano brak wyszkolonych lotników polskich. Stąd też przy formowaniu 2 PŃB „Kraków" skorzystano z pomocy radzieckich sił powietrznych. Otrzymano wielu doświadczonych specjalistów z różnych dziedzin lotnictwa, uzyskano samoloty oraz zapewniono sobie zaopatrzenie. W skład personelu oprócz specjalistów radzieckich wchodzili także ochotnicy z jednostek 1 Armii Polskiej, zmobilizowani Polacy na Wołyniu oraz kilkunastu ludzi z 1 PLM „Warszawa". Pułk liczył 4 eskadry: 3 bojowe oraz rezerwowa. Tę ostatnią zwano również eskadrą szkolną.

Zygmunt Berling

W czerwcu 1944 roku Pułk przeniesiono na lotnisko Gostomel koło Kijowa. Praktyczne szkolenie bojowe prowadzono głównie w nocy. Chodziło przede wszystkim o jak najlepsze przygotowanie załóg do wykonywania zadań nocnych. W czerwcu nastąpiła również zmiana na stanowisku dowódcy: odszedł płk J. Smaga, a jego miejsce zajął kpt. Siemion Worobiew. Na początku sierpnia 1944 roku trzy eskadry osiągnęły gotowość bojową. Wkrótce też Pułk znalazł się w Polsce. Trasa jego lotu prowadziła z Gostom la przez Włodzimierz Wołyński do Dys, położonego na północ od Lublina.

Działania bojowe 2 pułku nocnych bombowców "Kraków"

19 sierpnia 1944 roku 2 PNB „Kraków" skierowano na front. Zajął on lotnisko na zapleczu 1 Armii WP w Woli Rowskiej, położonej na południe od Garwolina. Pod koniec sierpnia Pułk dysponował 32 samolotami bojowymi oraz 4 szkolno-treningowymi. Średnio w każdej eskadrze było 10 załóg. Na swym wyposażeniu Pułk miał wyłącznie samoloty typu Po-2. Był to wypróbowany samolot do zadań nocnych. Na froncie spełniał zadanie lekkiego bombowca.

2 PNB „Kraków" rozpoczął działania bojowe w chwili, gdy wojska radzieckie i 1 Polska Dywizja Piechoty im. Tadeusza Kościuszki przystąpiły, 10 września 1944 roku, do walki o wyzwolenie dzielnicy Warszawy Pragi. W nocy z 11 na 12 września Pułk zbombardował oddziały 19 hitlerowskiej dywizji pancernej w rejonie Nowe Bródno. Łącznie załogi wykonały 50 lotów bojowych, zrzuciły ponad 7 ton bomb. To pierwsze zadanie i jednocześnie wkroczenie Pułku do walki wyróżniono w rozkazie Naczelnego Dowódcy Armii Radzieckiej.



Dwa dni później Pułk otrzymał zadanie wykonania zrzutów żywności i amunicji powstańcom Warszawy. Działo się to w nocy z 13 na 14 września 1944 roku. Do wczesnych godzin rannych załogi 2 PNB „Krąków" przeprowadziły 31 lotów i zrzuciły 87 worków z żywnością oraz 12 skrzynek z amunicją. Przez kilka kolejnych nocy załogi brały udział w zrzutach żywności i broni przeznaczonej dla powstańców.

W październiku 2 PNB „Kraków" wspierał oddziały 1 Armii WP bombardując stanowiska wojsk niemieckich rozmieszczonych w okolicach Jabłonny i Legionowa. W listopadzie atakował z powodzeniem baterie artylerii wroga oraz bombardował wojska nieprzyjaciela między Serockiem a Pułtuskiem. W grudniu prowadził loty rozpoznawcze w rejonie Modlina i Warszawy.

Ofensywa styczniowa wojsk radzieckich wpłynęła na przeniesienie Pułku do Radzymina. Stąd załogi nieprzerwanie startowały do bombardowania oddziałów hitlerowskich, zadając im duże straty. Po wyzwoleniu Warszawy Pułk przeniósł się na lotnisko Gaj koło Sochaczewa, a w pierwszych dniach lutego 1945 roku stacjonował już na lotnisku w Bydgoszczy. Stamtąd również załogi „Krakowa" nieprzerwanie nękały wojska niemieckie, zadając szczególnie duże straty licznym zgrupowaniom piechoty wroga. W marcu Pułk przeniósł się na lotnisko Mirosławiec, skąd załogi atakowały punkty oporu w Kołobrzegu, zarówno mieście jak i w porcie.

W połowie kwietnia 1945 roku miejscem postoju Pułku był węzeł lotniskowy Barnówka. W tym czasie załogi bombardowały stanowiska ogniowe artylerii wroga, niszczyły punkty oporu oraz nieprzerwanie nękały oddziały niemieckie. Ostatni lot bojowy Pułk wykonał w nocy z 2 na 3 maja 1945 roku w rejonie Havelbergu nad Łabą.

2 PNB „Kraków" odegrał decydującą rolę w wielu przeprowadzanych działaniach 1 Armii WP. W ciągu niepełnych 8 miesięcy walk Pułk wykonał 2077 lotów bojowych, zniszczył 70 moździerzy, 11 wagonów kolejowych, 321 budynków z punktami oporu oraz około 50 baterii artylerii, nie licząc strat w taborach i ludziach. Jego sztandar odznaczono Krzyżem Virtuti Militari V klasy. Pułk jako jedyna jednostka frontowa WP, nie stracił ani jednego żołnierza.